VREMEPLOV
1985 - 1986
1985
Januar 1985
07.januar 1985.
13.januar 1985.
Poginulo najmanje 428 putnika prilikom pada voza u provaliju, oko 250 kilometara istočno od glavnog grada Etiopije Adis Abebe.
Februar 1985
20.februar 1985.
U Irskoj, uprkos žestokom protivljenju rimokatoličke crkve, legalizovana prodaja kontraceptivnih sredstava.
Mart 1985
01.mart 1985.
U Urugvaju okončana devetogodišnja vojna vladavina pošto je vlast preuzeo predsednik Hulio Sangineti.
10.mart 1985.
Umro sovjetski državnik Konstantin Ustinovič Černjenko, samo 13 meseci nakon što je postao lider Sovjetskog Saveza. (Rođen: Baljšaja Tes/Ruska Imperija/Rusija 24.septembar 1911. - Umro: Moskva/Sovjetski Savez/Rusija 10.mart 1985.) Godine 1926. pridružio se Komsomolu, a 1931. i Svesaveznoj komunističkoj partiji (boljševika). Nakon kratkog ograničavanja u frontalnoj gardi, na kinesko-sovjetskoj granici, Černjenko je postao karijerni političar. Na najmoćniji položaj u državi - mesto generalnog sekretara sovjetske Komunističke partije, dospeo je posle smrti Jurija Andropova u februaru 1984. Došao je na vlast već sasvim zdravstveno onemoćao. Bio je godinama šef kabineta sovjetskog lidera Leonida Brežnjeva. Nakon Brežnjevljeve smrti 1982, Černjenko je izgubio borbu moći zbog anti-Brežnjevskih sila, koje su uključivale i KGB i Sovjetsku armiju, i umesto njega, Jurij Andropov je bio kandidovan za Glavnog sekretara. Kada je Andropov umro u februaru 1984, Černjenko je, uprkos zabrinutosti zbog njegovog zdravlja, izabran da ga zameni. Černjenko je predstavljao politiku kasne Brežnjevske ere. Uprkos tome, podržavao je veću ulogu radničkih saveza, reforme u školstvu i uklanjanje birokratije. U spoljnoj politici uspeo je dogovori trgovački pakt sa NR Kinom. Uprkos pozivima za obnavljanje detanta, Černjenko je učinio malo da smanji hladnoratovske tenzije s SAD-om. Na primjer, 1984, SSSR je zaustavio posetu istočnonemačkog vođe Eriha Honekera Zapadnoj Nemačkoj. No u kasnu jesen 1984, SSSR i SAD su se dogovorili o nastavku razgovora o smanjenju naoružanja u 1985. godini.
1911-1985
73
11.mart 1985.
Mihail Gorbačov dan posle smrti Konstantina Černjenka izabran za generalnog sekretara Centralnog komiteta vladajuće Komunističke partije Sovjetskog Saveza.
21.mart 1985.
Umro engleski pozorišni i filmski glumac Majkl Redgrejv. (Rođen: Bristol/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 20.mart 1908. - Umro: Denham/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 21.mart 1985.) Redgrejv je rođen u Bristolu u Engleskoj, kao sin glumice Margaret Skudamor i glumca nemog filma Roja Redgrejva. Roj je otišao kada je Redgrejv imao šest meseci da bi nastavio karijeru u Australiji. Umro je kada je Redgrejv imao 14 godina. Započevši svoju pozorišnu karijeru, prvi put se pojavio na Vest Endu 1937. Na filmu je debitovao u filmu Dama nestaje Alfreda Hičkoka 1938. godine. Posebno se isticao suptilnošću u karakterizaciji likova i izvrsno je vladao jezikom. Filmovi: "Gospođa koja nestaje", "Smrt noći", "Brauningova verzija", "Važno je zvati se Ernest", "Usamljenost trkača na duge staze", "Juriš lake konjice", "Demoni". Redgrejv je bio nominovan za Oskara za najboljeg glumca za svoju ulogu u Mourning Becomes Electra (1947), kao i dve nominacije za BAFTA za najboljeg britanskog glumca za svoje nastupe u The Night Mi Number Come Up (1955) i Time Vithout Piti (1955). 1957). Na 4. Kanskom filmskom festivalu osvojio je nagradu za najboljeg glumca za ulogu u Brauning verziji (1951). Godine 1976, nakon što je godinama patio od simptoma, Redgrejvu je dijagnostikovana Parkinsonova bolest koja je brzo napredovala. Započeo je režim terapija i lekova koji su izazvali dezorijentaciju i druge neželjene efekte. Redgrejv je umro u staračkom domu u Denhamu od Parkinsonove bolesti, dan posle svog 77. rođendana.
1908-1984
77
28.mart 1985.
Umro rusko-francuski slikar jevrejskog porekla Mark Šagal, izuzetan kolorista i crtač, jedan od najoriginalnijih slikara XX veka. (Rođen: Vitebsk/Ruska Imperija/Belorusija 07.jul 1887. - Umro: Sent Pol/Francuska 28.mart 1985.) Njegov slikarski pravac je mešavina modernog pokreta i impresionizma. Veći deo života proveo je u Parizu, ali se inspirisao ruskim folklorom i uspomenama iz detinjstva. U grafičkim ciklusima ilustrovao je "Mrtve duše" Nikolaja Gogolja, "Hiljadu i jednu noć" i Bibliju. Takođe je oslikao parisku Operu, sinagogu u Jerusalimu, zgradu UN i uradio je vitraže u katedrali u Mecu. U vreme njegovog rođenja, stanovništvo Vitebska je brojalo oko 66.000. Polovina stanovništva su bili Jevreji. Kako je grad bio izgrađen uglavnom od drveta, malo je od njega preživelo godine okupacije i razaranja tokom Drugog svetskog rata. Godine 1907, je započeo studiranje u Carskoj školi umetnosti u Sankt Peterburgu. Godine 1937, Šagal dobija francusko državljanstvo – koja biva poništeno početkom Drugog svetskog rata, kada Francuska, poražena od strane Nemačke, biva podeljena između nacista i kolaboracijskih vlasti. Šagal kasno shvata svoj položaj kao Jevreja i kao umetnika kojeg su nacisti proglasili izopačenim. Biva uhapšen, ali srećom vrlo brzo pušten zahvaljujući američkom posredovanju pa tokom rata beži u SAD. U Americi njegova žena Bela se razboleva i ubrzo umire. Šagal je neutešan. 1944. posle nekoliko godina ostvaruje novu vezu sa Engleskinjom Virdžinijom Hagard koja je trajala do 1952. U međuvremenu se 1948. vratio u Francusku, i zauvek se nastanio na jugu zemlje. Kasnije se ženi sa Valentinom Brodski i sa njom ostaje do kraja života. Tokom svog života Šagal se oprobao na svim slikarskim materijalima. Izrađivao je tapiserije, grafike, mozaike, vitraže, skulpture i freske.
1887-1985
97
29.mart 1985.
Potpisani ugovori o pristupanju Španije i Portugala Evropskoj zajednici. Nakon proširenja EZ na sever Evrope kada su primljene u članstvo Velika Britanija, Irska i Danska 1. januara 1973. godine, usledila je realizacija nameravanog proširenja na jug Evrope, tačnije na Sredozemlje. Grčka je primljena u članstvo 1. januara 1981. godine kao deseta članica. Osnovni uslov, između ostalih, za prijem Španije i Portugala u EZ bio je da te zemlje izvrše demokratizaciju svojih društava nakon ukidanja decenijskih diktatura. Pregovori su urodili plodom i potpisani su ugovori o pristupanju koji će stupiti na snagu 1. januara 1986. godine.
April 1985
06.april 1985.
Vojnim udarom bez prolivanja krvi u Sudanu srušen predsednik Džafer Muhamed Nimeiri, koji je vladao od 1969. i takođe vojnim udarom, prigrabio vlast. U trenutku izvedenog udara bio je u poseti SAD, a šef novog režima postao je ministar odbrane i komandant armije general Abdel-Rahman Suer el Dahab.
11.april 1985.
Umro albanski političar, dugogodišnji predsednik komunističke Albanije Enver Hodža, šef vladajuće “Partije rada Albanije” od 1948. do smrti 1985. (Rođen: Đirokastra/Osmansko carstvo/Albanija 16.oktobar 1908. - Umro: Tirana/Albanija 11.april 1984.) Od 1934. do 1936. godine bio je sekretar u albanskom konzulatu u Briselu. Tamo je i studirao, a vratio se u Albaniju 1936. godine i postao nastavnik u Korču. Hodža je otpušten sa ovog radnog mesta nakon što su Italijani okupirali Albaniju 1939. godine, zbog toga što je odbio da pristupi Albanskoj fašističkoj stranci. Otvorio je radnju duvana u Tirani, gde su ubrzo komunisti počeli da se okupljaju. Uz pomoć jugoslovenskih komunista, osnovao je i postao vođa Komunističke partije Albanije (kasnije preimenovane u Partiju rada) u novembru 1941. godine. Bio je i vođa Narodnooslobodilačke borbe u Albaniji u toku Drugog svetskog rata. Njegova Narodnooslobodilačka armija je 1944. godine preuzela vlast u zemlji. Podržavao je politiku Informbiroa od 1948. do 1956. i Staljinov koncept vlasti, čak i posle XX kongresa Komunističke partije Sovjetskog Saveza na kojem su osuđeni Staljinovi metodi. Kasnije se oslonio na Peking. Izgradio je brutalan i represivan sistem u svojoj zemlji. Nikada nije krio teritorijalne pretenzije prema teritoriji Srbije (Kosovo i Metohija), kao i drugim teritorijama tadašnje Jugoslavije. Prvi je tvorac savremenog velikoalbanskog projekta. Hodža je ostao staljinista i pored ograđivanja Nikite Hruščova od Staljinovih metoda. Ovo je značilo izolaciju od ostatka socijalističke istočne Evrope. Hodža je zaoštrio odnos sa Sovjetskim Savezom, a odnos sa Jugoslavijom je već bio potpuno hladan. 1960. godine, Albanija se priklonila Kini, a loš odnos sa Moskvom je kulminirao 1968. godine, kada je Albanija istupila iz Varšavskog pakta, kao odgovor na sovjetsku invaziju Čehoslovačke.
1908-1985
76
Unutrašnje uređenje Albanije je odgovaralo Staljinovoj doktrini, te je Hodžin kult ličnosti podsećao na Staljinov. Albanska tajna policija, „Sigurimi“, je bila organizovana po ugledu na sovjetski KGB i istočnonemački Štazi. Tajna policija je bila toliko dalekosežna, da je svaki treći građanin Albanije ili bio u radnom logoru ili ga je tajna policija privela na ispitivanje. Da bi minimalizovali ili eliminisali opoziciju, vlast je progonila neistomišljenike, oduzimajući im poslove, zatvarajući ih, pa i osuđujući ih na smrt. Putovanje u inostranstvo, osim poslovnih puteva, je bilo zabranjeno. Najkarakterističnija zaostavština Hodžine vlasti je 600.000 bunkera u zemlji od tri miliona ljudi. Hodža se postepeno povukao u penziju početkom osamdesetih, a Ramiz Alija ga je nasledio. Alija je vodio otvoreniju politiku i Albanija je 1990. napustila jednopartijski sistem.
Maj 1985
09.maj 1985.
Umro američki filmski glumac Edmund O’Brajen, veoma cenjen po nizu upečatljivih epizodnih uloga. (Rođen: Bruklin/Njujork/Njujork/Sjedinjene Američke Države 10.septembar 1915. - Umro: Inglvud/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države 09.maj 1985.) Filmovi u kojima je ostvario uloge: „Devojka tu ne može pomoći“, „1984“, „Bosonoga kontesa“ (Oskar), „Niz tri tamne ulice“, „Julije Cezar“, „Smrt dolazi“, „Sedam dana u maju“ itd.
1915-1985
69
20.maj 1985.
libanski građanski rat
Trojica izraelskih vojnika razmenjena za 1.150 Libanaca i Palestinaca u izraelskim zatvorima.
22.maj 1985.
libanski građanski rat
U eksploziji automobila-bombe u jednom predgrađu Bejruta poginulo najmanje 60 ljudi.
29.maj 1985.
Poginulo 39 i povređeno više od 400 ljudi, uglavnom italijanskih navijača na stadionu „Hejsel“ u Briselu u neredima pred finalni meč evropskog Kupa šampiona između italijanskog prvaka „Juventusa“ i engleskog „Liverpula“.
Jun 1985
06.jun 1985.
libanski građanski rat
Izrael posle trogodišnje okupacije povukao glavninu snaga iz Libana, ali je zadržao granični pojas unutar te zemlje radi zaštite severnog Izraela od arapskih napada.
14.jun 1985.
Komisija Evropske zajednice objavljuje «Belu knjigu» o okončanju procesa stvaranja unutrašnjeg tržišta EZ. Unutrašnje tržište je planirano da bude formirano do 1992. godine. U Beloj knjizi bile su označene sve postojeće prepreke na putu ostvarenja jednog stvarno slobodnog tržišta u okviru EZ i izložena ukupna strategija njegovog uspostavljanja.
Potpisan Šengenski sporazum od strane pet država članica Evropske zajednice: Savezne Republike Nemačke, Francuske,Belgije, Holandije i Luksemburga. Sporazum je potpisan na brodu „Princeza Mari-Astrid“ na reci Mozel u blizini malog luksemburškog mesta Šengen na granici Nemačke i Francuske. Na osnovu ovog sporazuma, državljani države potpisnice se mogu slobodno kretati u bilo kojoj drugoj državi potpisnici sporazuma ne pokazujući bilo kakav dokument na granici poput pasoša ili lične karte na primer. Cilj sporazuma bio je da se ukinu granični prelazi između zemalja potpisnica. U početku sporazum nije imao direktnu vezu sa Evropskom zajednicom da bi danas ovaj bio neraskidivi deo zakonodavstva Evropske unije. Šengenski sporazum i Konvencija primeni Šengenskog sporazuma iz 1990. godine polazna su osnova svih donetih propisa EU kojima se reguliše pitanje viza, azila, migracija i kontrole granica. Svi ti propisi deo su pravnih tekovina EU, poznatijih kao acquis communautaire. Zaključno sa 12.decembrom 2008.godine kada je Švajcarska pristupila Šengenskom sporazumu, 25 evropskih država čine Šengenski sistem. U njemu su sve države EU osim Velike Britanije, Irske, Bugarske, Rumunije i Kipra i tri države koje nisu članice EU i to Norveška, Island i Švajcarska.
23.jun 1985.
Poginulo svih 329 putnika i članova posade putničkog aviona tipa „Boing 747“ kompanije „Er Indija“ koji je raznet eksplozijom podmetnute bombe od strane Sika terorista. Avion koji je leteo na liniji Toronto-Bombaj je raznet eksplozijom iznad Atlantskog okeana.
30.jun 1985.
Rođen američki plivač Majkl Felps, osmostruki olimpijski šampion. (Rođen: Baltimor/Merilend/Sjedinjene Američke Države) Osvajač je velikog broja medalja i vlasnik nekoliko svetskih rekorda u plivanju. Sa 28 osvojenih medalja je sportista sa najviše olimpijskih medalja, drži i rekord sa osvojenih 23 zlatne medalja, a na Olimpijskim igrama 2008. u Pekingu je osvojivši osam zlatnih medalja oborio rekord Marka Spica po broju osvojenih zlata na jednim igrama. Felps je do sada u svojoj karijeri osvojio 71 medalje: 57 zlatnih, 11 srebrnih i 3 bronzane. U ovaj broj su uračunate medalje na svim takmičenjima na kojima je učestvovao: Olimpijske igre, svetska prvenstva i pan-pacifička prvenstva. Nakon Letnjih olimpijskih igara 2008., Felps je osnovao Fondaciju Majkla Felpsa, koja se fokusira na razvoj sporta plivanja i promovisanje zdravijeg načina života. Smatra se najvećim plivačem svih vremena i često se smatra jednim od najvećih sportista svih vremena.
Jul 1985
13.jul 1985.
Na londonskom stadionu „Vembli“ i na stadionu „Džon Kenedi“ u Filadelfiji su istovremeno održani veliki koncerti pod nazivom „Live Aid“. U akciji pomoći gladnima u Africi, koju je organizovao Bob Geldof, najpoznatiji rok i pop muzičari sveta, prikupili su 60 miliona dolara, a TV prenos koncerata pratilo je oko milijardu i po gledalaca širom sveta.
Sovjetski atletičar Sergej Bubka preskočio motkom u Parizu, prvi u istoriji atletike, „magičnu granicu“ od šest metara.
16.jul 1985.
Umro nemački pisac Hajnrih Teodor Bel, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1972, majstor kratke priče i dočaravanja atmosfere, likova i situacija u nekoliko rečenica.(Rođen: Keln/Nemačko carstvo/Nemačka 21.decembar 1917. - Umro: Bon/Zapadna Nemačka/Nemačka 16.jul 1985.) Ogroman uspeh njegovih dela (najprevođeniji je nemački pisac posle Drugog svetskog rata) zasnovan je na kombinaciji aktuelnosti tema s tradicionalnim načinom pripovedanja i psihološki uverljivim portretima "malih ljudi", podesnim za identifikaciju. Bel je bio gorki hroničar ratnog vremena i svedok - kritičar svih ratnih previranja u Nemačkoj. Kao vojnik Vermahta od 1939. godine, bio je na mnogim frontovima, ali je istovremeno i žestoko kritikovao nacističko bezumlje. Ortodoksni katolik, Bel je 1979. godine istupio iz crkve, odbijajući svako crkveno dušebrižje iza koga se krije ili samo nazire sputavanje slobodne ljudske misli. Pored mnogih satiričnih dela napisao je još: "Voz je stigao na vreme", "Gde si bio, Adame", "Bilijar u pola deset", "Mišljenje jednog klovna", "Grupni portret s damom", "Izgubljena čast Katarine Blum"... Međunarodni renome Hajrniha Bela potvrđen je njegovim izborom za predsednika međunarodnog udruženja PEN-klubova. Bio je prvi nemački pisac posle Tomasa Mana koji je dobio Nobelovu nagradu. U saopštenju Švedske akademije kaže se da je Belu nagrada dodeljena za "stvaralaštvo u kojem daje široku perspektivu svog vremena i ujedno pokazuje majstorstvo u karakterizaciji, čime je dao doprinos preporodu nemačke književnosti". Belovo delo znači "ponovo rađanje iz ništavila jedne kulture, koja je, gotovo opustela i ugašena, doživela nov prevrat i novu zrelost". Ostala dela: romani "I ne reče ni reči", "Kuća bez čuvara", zbirke pripovedaka "Putniče, naiđeš li u Spa...", "Sabrano ćutanje doktora Murkea", pripovetke "Na kraju službenog puta"...
1917-1985
67
21.jul 1985.
Umro srpski (jugoslovenski) glumac Zoran Radmilović, neprevaziđeni majstor improvizacije, koji je oduševljavao pozorišnu publiku, često stvarajući utisak da je sam – čitavo pozorište. (Rođen: Zaječar/Kraljevina Jugoslavija/Srbija 11.maj 1933. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 21.jul 1985.) Glumačku karijeru započeo je kao student 1960. u Beogradskom dramskom pozorištu a 1964. je prešao u Atelje 212. Omiljen za života, upamćen je po nizu brilijantnih uloga poput Kralja Ibija, Radovana III, Trigorina u „Galebu“, Laze Kostića u „Santa Maria de la Salute“. Igrao je u brojnim filmovima i TV serijama. Odigrao neke od najupečatljivijih uloga u istoriji jugoslovenske kinematografije. Njegova najpoznatija uloga bila je u pozorišnoj predstavi Radovan III, po kojoj je dobio titulu Kralja humora i improvizacije. Rođen je od oca Momčila, sudije i majke Ljubice, domaćice. Deda po ocu, Rihard Lang, bio je Nemac, arhitekta. Oženivši se Zoranovom babom Stevkom, prešao je u pravoslavlje i uzeo ime Radmilo. Odatle potiče porodično prezime Radmilović. Po očevoj želji, upisao je Pravni fakultet u Beogradu, ali ga je posle dve godine napustio. Potom je studirao na Arhitektonskom fakultetu, koji takođe napušta, a ubrzo upisuje Filološki fakultet, odsek engleski jezik. Uporedo je oprobao glumačke mogućnošću u KUD „Ivo Lola Ribar“. Radmilović je tada napustio studije engleskog jezika i posvetio se glumi. Na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju diplomirao je 1963. godine po povratku iz vojske. Na filmu je debitovao 1962. godine („Čudna devojka”, Jovana Živanovića) i odigrao oko dvadeset uloga.
1933-1985
52
Glavne je ostvario u filmovima „Glineni golub” (T. Janić, 1966), „Ram za sliku moje drage” (Mirza Idrizović, 1968), „Pogled u noć” (N. Stojanović, 1968), „Paviljon 6” (L. Pintilije, 1978), „Srećna porodica” (Gordan Mihić, 1980). Svoju poslednju, 299. ulogu, u predstavi „Radovan III” je odigrao 9. juna 1985. godine, uz velike bolove, ali opet, uz njegovu veliku želju, predstava je održana do kraja. Samo tri dana kasnije prebačen je u bolnicu, iz koje se nije vratio. Preminuo je na Prvoj hirurškoj klinici u Beogradu, od problema sa digestivnim traktom. Bio je oženjen glumicom Dinom Rutić (1943-2019). Usvojili su ćerku, devojčicu Anu rođenu u Peći i mnogo su je voleli. Inspirisana njime, njegova usvojena kći Ana Radmilović (1974-2017) je napisala dve knjige - „Zalažem se za laž“ (2009) i „Kad je svet imao brkove“ (2011).
Umro srpski (jugoslovenski) pisac Aleksandar Vučo, rodonačelnik moderne poezije za decu u srpskoj književnosti, pripadnik pokreta nadrealista. (Rođen: Beograd/Kraljevina Srbija/Srbija 25.septembar 1897. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 21.jul 1985.) Aleksandar Vučo rođen u trgovačkoj porodici u Beogradu. Kao gimnazijalac sa sedamnaest godina (1915), pridružio se srpskoj vojsci kao dobrovoljac i sa njom se povukao preko Albanije. Iz Drača, izmučen strahotama povlačenja, kao i dosta njegovih vršnjaka odlazi u Francusku. U Parizu se oženio i dobio dva sina. Porodica se vratila u Beograd gde je po pravilu trebalo da nasledi porodičan posao, međutim Vuča je više zanimao intelektualni rad i tako je već 1923. godine počeo da sarađuje sa časopisom „Putevi“ a zatim i za „Svedočanstva“. Prvu poemu objavio je 1926. godine pod nazivom „Krov nad prozorom“ a 1928. roman „Koren vida“. Sledeće godine izašla je knjiga „Ako se još jednom setim ili načela“. Posle Drugog svetskog rata Vučo se posvetio i filmskoj umetnosti i postao upravnik filmskih preduzeća Jugoslavije (1947) i predsednik Komiteta za kinematografiju u jugoslovenskoj vladi. Osim toga bio je i direktor Zvezda-filma i Avala-filma. Pisao je dosta filmskih kritika i scenarija, bio je urednik “Borbe”, “Dela” i “Zmaja”. Za svoj rad bio je nagrađen Sedmojulskom nagradom za životno delo, nagradu saveza književnika (za roman „Raspust“) dok mu je roman „Mrtve javke“ bio proglašen za najbolji roman godine. Tadašnji predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito ga je odlikovao Ordenom zasluga za narod sa zlatnom zvezdom. Godine 1982. dobio je nagradu “Aleksa Šantić” za knjigu „Pesme i poeme“. Bio je veliki prijatelj Ive Andrića i često su se mogli videti kako uz šetnju uživaju u priči.
1897-1985
87
27.jul 1985.
U državnom udaru u Ugandi svrgnut predsednik Milton Obote, koji je bio šef države od 1966. do 1971, kad ga je oborio Idi Amin, i ponovo od 1979. do 1985. Novim šefom države proglasio se general Tito Okelo.
Avgust 1985
02.avgust 1985.
Prilikom pada aviona američke kompanije "Delta erlajnz", u Dalasu, poginule 133 osobe, uključujući i sve članove posade.
12.avgust 1985.
Pad aviona tipa "Boing 747" japanske kompanije "Jal" na planinu Osutaka u blizini Tokija, preživelo samo četvoro od 524 ljudi u letilici.
17.avgust 1985.
libanski građanski rat
U eksploziji automobila bombe u hrišćanskom delu Bejruta poginulo 60 i povredjeno 100 ljudi.
22.avgust 1985.
Na aerodromu u Mančesteru poginulo 55 ljudi u britanskom putničkom avionu tipa "Boing 737", koji se zapalio pošto je pilot morao da obustavi poletanje.
Septembar 1985
19.septembar 1985.
U zemljotresu koji je pogodio prestonicu Meksika Siudad Meksiko poginulo oko 12 000 ljudi dok je povređenih bilo oko 40 000.
22.septembar 1985.
Francuski predsednik vlade Loran Fabijis priznao da su francuski tajni agenti potopili brod „Dugin ratnik“ organizacije “Grinpis“ u Novom Zelandu. Francuski tajni agenti su na osnovu naređenja vlade, u Novom Zelandu potopili brod "Dugin ratnik" organizacije "Grinpis", koja se ogorčeno protivila francuskim nuklearnim eksperimentima u južnom Pacifiku u Francuskoj Polineziji na atolu Mururoa.
30.septembar 1985.
Umro američki seizmolog Čarls Rihter, čijim je prezimenom nazvana skala za merenje jačine zemljotresa. (Rođen: Hamilton/Ohajo/Sjedinjene Američke Države 26.april 1900. - Umro: Pasadena/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države 30.septembar 1985.)
1900-1985
85
Oktobar 1985
02.oktobar 1985.
Umro američki filmski glumac Rok Hadson (Roj Harold Šerer). (Rođen: Vinetka/Ilinois/Sjedinjene Američke Države 17.novembar 1925. - Umro: Beverli Hils/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države 02.oktobar 1985.) Tokom karijere koja je trajala preko četiri decenije, glumio je u skoro 70 filmova. Dobitnik je 4 Zlatna globusa, a nominovan je i za Oskara 1956, za ulogu u filmu Giant. Umro je 1985, postavši jedna od prvih većih holivudskih zvezda koja je umrla od komplikacija povezanih sa sidom. Dok je njegova karijera išla uzlaznom putanjom, Hadson i njegov agent Henri Vilson trudili su se da sakriju njegov privatni život od očiju javnosti. Godine 1955. čaopis Konfidešal pretio je da će napisati članak kojim će razotkriti Hadsonov tajni homoseksualni život. Njegove kolege su govorile kako je Hadsonova homoseksualnost bila poznata u Holivudu. Ubrzo nakon incidenta sa Konfidenšal časopisom, Hadson se oženio sekretaricom svog agenta Filis Gejts. Razveli su se 1958.godine.
1925-1985
59
07.oktobar 1985.
Palestinski teroristi oteli u Mediteranu italijanski putnički brod "Akile Lauro" sa oko 440 ljudi uz pretnju da će ga eksplozijom uništiti ukoliko Izrael ne oslobodi iz zatvora 50 Palestinaca.
10.oktobar 1985.
Umro američki filmski glumac i režiser Orson Vels čiji je prvi film „Građanin Kejn“ jedan od najboljih u istoriji kinematografije. (Rođen: Kenoša/Viskonsin/Sjedinjene Američke Države 06.maj 1915. - Umro: Los Anđeles/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države 10.oktobar 1985.) Ovaj film je ostao upamćen zbog svoje originalnosti, tehničkih novina i novih načina montaže. Orson je izgradio svoj osoben stil i svako njegovo delo je nosilo pečat snažne i originalne ličnosti. Vels je veoma mlad zakoračio u svet dramske umetnosti. U Čikagu je, 1931. godine, dobio svoju prvu nagradu za režiju Šekspirovog Julija Cezara. Pažnju milionskog auditorijuma skrenuo je 1938. godine radio-dramom Rat svetova, koja je realizovana tako upečatljivo da su slušaoci poverovali kako su se Marsovci stvarno iskrcali na zemlju i da je reč o reportaži sa mesta događaja. Posle toga, Vels je pozvan u Holivud. Godine 1941. snimio je film Građanin Kejn, u kome je maestralno izneo glavnu ulogu. Velsova režija ovog filma dala je antologijski doprinos filmskoj estetici, a film je proglašen najboljim ikad snimljenim ostvarenjem, koje je promenilo tokove svetske kinematografije. Sledili su filmovi: Veličanstveni Ambersonovi, Dama iz Šangaja, Tajni dosije, Dodir zla, Proces, Tajne i laži, Magbet, Otelo, Falstaf, Treći čovek, Mobi Dik, Napoleon... U mnogima od njih, tumačio je glavne uloge. U više navrata posećivao je našu zemlju. U Zagrebu je snimio Kafkin Proces, a igrao je u filmovima Bitka na Neretvi i Tajna Nikole Tesle. Za celokupni filmski opus nagrađen je 1975. godine nagradom Američkog instituta za film.
1915-1985
70
Umro američki filmski i pozorišni glumac ruskog porekla Jul Briner, upamćen po podjednako dobarim karakternim, avanturističkim i diskretnim komičnim ulogama. (Rođen: Vladivostok/Sovjetski Savez/Rusija 11.jul 1920. - Umro: Njujork/Njujork/Sjedinjene Američke Države 10.oktobar 1985.) Rođen kao Julij Borisovič Briner. Imao je švajcarsko-nemačko, rusko i burjatsko (mongolsko) poreklo. Rođen je u četvorospratnoj kući svojih roditelja u ulici Aleutska 15, Vladivostok, u bogatoj švajcarsko-ruskoj porodici zemljoposednika i rudara srebra u Sibiru i na Dalekom istoku. Ime je dobio po svom dedi trgovcu Juliju Ivanoviču Brineru. U oktobru 1922. Crvena armija je zauzela Vladivostok, a većina bogatstva porodice Briner je konfiskovana i nacionalizovana na kraju Ruskog građanskog rata. Godine 1940, Briner i njegova majka slabo poznavajući engleski jezik emigrirali su u Sjedinjene Države polazeći brodom iz japanskog Kobea. U San Francisko su stigli 25. oktobra 1940. Njegovo konačno odredište bio je Njujork, gde je njegova sestra Vera pevačica već živela. Igrao je u mnogim filmovima ali je posebno ostao upamćen po ulozi u muzičkom filmu „Kralj i ja“, za koji je nagrađen Oskarom. U pozorištu je godinama igrao u istoimenoj predstavi. Smatran jednom od prvih rusko-američkih filmskih zvezda, bio je počašćen ceremonijom stavljanja otisaka ruku ispred Graumanovog kineskog teatra u Holivudu 1956. Takođe je dobio zvezdu na holivudskom Bulevaru slavnih 1960. godine.
1920-1985
65
Bio je poznat i kao revolveraš Kris Adams u filmu The Magnificent Seven (1960) i njegovom prvom nastavku Povratak sedmorice (1966). Imao je uloge androida „The Gunslinger“ u Vestvorldu (1973) i njegovom nastavku Futurevorld (1976). Ostali filmovi u kojima je ostavio neizbrisiv trag: „Deset božjih zapovesti“, „Anastasija“, „Braća Karamazovi“, „Solomon i Saba“, „Sedmorica veličanstvenih“, „Taras Buljba“, „Zapadni svet“. Pored filmskih ostvarenja, radio je kao model i fotograf. Napisao je i nekoliko knjiga.
Novembar 1985
01.novembar 1985.
Potpredsednik Tanzanije Ali Hasan Mvinji postao šef države, zamenivši posle 24 godine na toj funkciji Džulijusa Kambaraga Njererea, koji ga je i predložio za naslednika.
09.novembar 1985.
Sovjetski velemajstor Gari Kasparov postao s 23 godine najmlađi svetski prvak u istoriji šaha. U meču za titulu pobedio je takođe sovjetskog velemajstora Anatolija Karpova rezultatom 13:11.
13.novembar 1985.
U erupciji vulkana Nevado del Ruis u centralnoj Kolumbiji razoren grad Armero - poginulo oko 25.000 ljudi.
18.novembar 1985.
Prestala proizvodnja automobila "fića" u kragujevačkoj "Zastavi".
Decembar 1985
02-03.decembar 1985.
Evropski savet EZ usvaja Jedinstveni evropski akt (JEA) na samitu u Luksemburgu. Ovaj akt je bio od izuzetne važnosti za dalji razvoj Evropske zajednice. Njime je izvršena izmena Rimskih ugovora koji su stupili na snagu 1. januara 1958. godine i kojima su udareni temelji Evropske ekonomske zajednice i Evropske zajednice za atomsku energiju. JEA izvršena je reforma institucionalnog sistema, proširene su zajedničke nadležnosti i stvoren je pravni okvir za saradnju u oblasti spoljne politike. Dugoročno i strukturalno značenje dobili su sledeći elementi JEA: unutrašnje tržište treba da bude formirano do 1992. godine, kako je navedeno u Beloj knjizi komisije EZ, preciziran je jedan novi postupak odlučivanja u vezi sa oblastima unutrašnjeg tržišta koji je predvidjao da odluke donosi Ministarski savet kvalifikovanom većinom glasova, ojačana je pozicija Parlamenta ali je formulisan čitav niz izuzetaka za koje ostaje da važi princip jednoglasnosti, JEA je spojio Evropsku političku saradnju (EPS) sa Evropskom zajednicom dajući pravni oblik postupku EPS-a, JEA je utvrdio nadležnosti EZ u oblastima koje nisu ili su samo ovlaš pominjani u Rimskim ugovorima kao što su oblasti socijalne politike i politike u koja se odnosi na životnu sredinu, istraživanje i tehnologiju. JEA je potpisan od strane dvanaest država članica EZ 17. i 28. februara 1986. godine.
07.decembar 1985.
Umro engleski pisac Robert Grejvs, istraživač grčke i jevrejske mitologije. (Rođen: Vimbldon/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 24.jul 1895. - Umro: Deia/Majorka/Španija 07.decembar 1985.) Svetski ugled stekao je istorijskim romanom „Ja, Klaudije“ i delom „Grčki mitovi“. U poeziji je odbacio viktorijansku tradiciju. Neka od ostalih dela: „Hebrejski mitovi“, autobiografski opis života u rovovima Prvog svetskog rata „Zbogom svemu tome“, istorijski roman “Klaudije Bog“, mitološki romani „Homerova kći“, „Zlatno runo“, eseji „O engleskoj poeziji“, „Ovenčavajuća privilegija“ itd.
1895-1985
90
09.decembar 1985.
Bivši predsednik Argentine general Horhe Videla osuđen je na doživotnu robiju zbog otmica, mučenja i ubistva oko 9.000 ljudi tokom "prljavog rata" koji su protiv gradske gerile i političkih protivnika od 1976. do 1982. vodile tri vojne hunte. Na istu kaznu osuđen je član vojne hunte admiral Emilio Masera, a Videlin naslednik general Roberto Viola na 17 godina zatvora.
Generalna skupština Ujedinjenih nacija jednoglasno prihvatila rezoluciju kojom su svi akti terorizma osuđeni kao kriminal.
17.decembar 1985.
Okončan petogodišnji građanski rat u Ugandi pošto su vojna vlada Ugande i njeni gerilski rivali ugovorom podelili vlast.
24.decembar 1985.
Boris Nikolajevič Jelcin postaje gradonačelnik Moskve odnosno prvi čovek moskovskih komunista. Boris je imao u tom trenutku veliku podršku moćnih ljudi, komunista Sovjetskog Saveza među kojima i podršku predsednika Mihaila Gorbačova. Komunistička vrhuška je Jelcina označila kao svog čoveka pa su ga primili i u sam vrh Komunističke partije, Politbiro. Sa vrhuškom se razilazi samo dve godine kasnije kada je primoran da napusti mesto gradonačelnika Moskve a 1988. godine i Politbiro naredne godine. Razlog je bio taj što je kritikovao sporost reformi, konzervativne komunističke elemente i Gorbačova lično.
27.decembar 1985.
Ubijeno 16 ljudi u dva istovremena napada palestinskih terorista na putnike ispred šaltera izraelske avikompanije „El Al“ na aerodromima u Rimu i Beču. Među poginulima najviše je bilo državljana SAD što je bio povod za kasnije američko bombardovanje Tripolija, pošto je Libija tada bila osumnjičena da pruža utočište teroristima.
1986
Januar 1986
01.januar 1986.
Španija i Portugal postaju punopravne članice Evropske zajednice. Ugovori o pristupanju dveju zemalja u EZ potpisani su 29. marta 1985. godine. Ulaskom ovih zemalja u EZ realizovan je plan širenja ove organizacije na jug Evrope odnosno Sredozemlje. Jedan od najvećih preduslova za pristupanje EZ bio je zahtev za demokratizacijom Španije i Portugala nakon višedecenijskih diktatura koje su bile na snazi u ovim zemljama. Od početka 1986. godine EZ ima dvanaest članica, evropska dvanaestorica.
14.januar 1986.
Vinisio Sereso preuzeo dužnost predsednika Gvatemale kao prvi civilni šef te centralnoameričke države posle 16 godina.
15.januar 1986.
Sovjetski lider Mihail Gorbačov saopštio plan za „oslobađanje Zemlje od nuklearnog oružja za 15 godina“.
21.januar 1986.
libanski građanski rat
U istočnom Bejrutu islamski teroristi eksplozijom automobila-bombe ubili 22 ljudi. Eksplozija se dogodila u blizini centrale hrišćanske „Falange“, partije predsednika Libana Amina Džemaila.
22.januar 1986.
Trojica Sika, optužena da su 1984. ubila premijera Indije Indiru Gandi, osuđena na smrt.
24.januar 1986.
Gerilci Armije nacionalnog otpora bivšeg ministra odbrane Ugande Joverija Musevenija ušli u glavni grad Kampalu da bi dva dana potom potpuno ovladali njime. Njegove snage su skršile otpor vladinih trupa i zbacile vladu generala Tita Okela, koji je na vlast došao posle vojnog puča jula 1985. kada je oborena vlada Miltona Obotea. Okelo je pobegao u Sudan a Musevini je 29.januara proglašen novim šefom države.
28.januar 1986.
Poginulo svih sedam astronauta u eksploziji američkog vasionskog šatla „Čelendžer“, 72 sekunde posle lansiranja iz Kejp Kaneverala.
Februar 1986
02.februar 1986.
U lneževini Lihtenštajn žene prvi put glasale na parlamentarnim izborima
04.februar 1986.
Umro Branko Pešić, verovatno najpopularniji gradonačelnik Beograda. (Rođen: Zemun/Kraljevina SHS/Srbija 01.oktobar 1922. - Umro: Zemun/SFR Jugoslavija/Srbija 04.februar 1986.) Poticao je iz stare i ugledne zemunske porodice. Prema porodičnom predanju, njegov predak Jovan Đorđević, siroče iz Niša, bežeći od Turaka nakon sloma Prvog srpskog ustanka, oko 1813. došao je u Zemun. Udomio ga je bračni par Pešić, koji je bio bez dece, pa je on uzeo njihovo prezime. Brankovi roditelji, otac Dimitrije (1900-1978) i majka Anka (1897-1983), bavili su se zemljoradnjom, a u međuratnom periodu su držali kafanu. Bio je pripadnik Partizanskog pokreta tokom Drugog svetskog rata, od 1941. - najpre u rodnom Zemunu, a kasnije je sa vojvođanskim partizanima prešao u Bosnu. Gradonačelnik Beograda bio je od 1964. do 1974. Zapamćen je kao retko dobronameran. Tokom njegovog mandata izgrađena su mnoga važna zdanja u gradu, poput Mostarske petlje, mosta „Gazela“, Terazijskog tunela, palate Beograđanke. Takođe, pokrenute su mnoge značajne kulturne manifestacija od BITEF-a do FEST-a kao i osnivanje gradske radio stanice Studio B. U njegovom mandatu usvojen je tada veoma ambiciozan plan spuštanja Beograda na reke, izgradnje Beogradskog železničkog čvora i Beogradskog metroa. Njegovoj popularnosti doprineo je i specifičan, gotovo komšijski odnos sa građanima. Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja. Ordenom junaka socijalističkog rada odlikovan je 24. januara 1986. godine.
1922-1986
63
07.februar 1986.
Doživotni predsednik Haitija Žan Klod Divalije pobegao iz zemlje, okončavši 29-godišnju diktaturu porodice Divalije u toj karipskoj zemlji.
12.februar 1986.
_svg.png){kind=small}
SAD izručile Jugoslaviji ustaškog ratnog zločinca Andriju Artukovića, ministra unutrašnjih poslova fašističke ustaške tvorevine „Nezavisne Države Hrvatske (NDH). Suđenje koje je održavano u Zagrebu je pretvoreno u običnu farsu pošto ovom zločincu nije suđeno za zločin genocida i ubistvo više od 700 000 Srba, Jevreja i Roma u Drugom svetskom ratu, već samo za pojedinačne zločine.
17&23.februar 1986.
Dvanaest država članica EZ potpisuju Jedinstveni evropski akt (JEA) koji je usvojio Evropski savet na samitu u Luksemburgu 2. i 3.decembra 1985. godine. Njime je izvršena izmena Rimskih ugovora koji su stupili na snagu 1. januara 1958. godine i kojima su udareni temelji Evropske ekonomske zajednice i Evropske zajednice za atomsku energiju. JEA izvršena je reforma institucionalnog sistema, proširene su zajedničke nadležnosti i stvoren je pravni okvir za saradnju u oblasti spoljne politike. Ovaj dokument je omogućio dalji nesmetani razvoj Evropske zajednice.
20.februar 1986.
Sovjetski Savez lansirao u zemljinu orbitu prvi blok svemirske stanice "Mir", koja je nakon 15 godina uništena sagorevanjem, a nesagoreli delovi pali su u Tihi okean (23. marta 2001).
25.februar 1986.
Filipinski diktator Ferdinand Markos, koji je Filipinima vladao od 1965. kao predsednik, a od 1972. kao diktator, uz podršku SAD, podneo ostavku i pobegao iz zemlje. Zbog krađe glasova i objavljivanja "pobede" na predsedničkim izborima nad Korason Akino - udovice opozicionara Benjina Akina, čije je ubistvo 1983. organizovao Markos, izbila je pobuna nazvana "vlast naroda" pod vođstvom šefa armije generala Fidela Ramosa i ministra odbrane Huana Enrilea. SAD su nakon pobune odustale od daljnje podrške Markosu.
26.februar 1986.
Održan prvi protestni miting kosovskih Srba u Beogradu. Okupilo se stotinak nezadovoljnih Srba, građana Kosmeta sa zahtevom da se započne sa sređivanjem situacije u toj pokrajini. Vlast u pokrajini je držalo komunističko pokrajinsko rukovodstvo pod dominacijom Albanaca. Srbi u toj pokrajini su bili godinama unazad izloženi svakojakim pritiscima, nasiljima i nepravdama u svim sferama društvenog života od strane ekstremnih Albanaca, šovinista i separatista. Glavni cilj separatista je bio izazivanje što intenzivnijeg iseljavanja Srba sa Kosmeta što im je i polazilo za rukom s obzirom da su se tamošnje pokrajinske albanske vlasti blagonaklono odnosile prema nasilnim sunarodnicima. Cilj stvaranja etnički čistog albanskog Kosova, Albancima je praktično olakšan novim ustavom SFRJ iz 1974. godine koji je pokrajinama omogućio da praktično imaju položaj i ovlašćenja u federaciji koja su imale republike. Na ovaj način obe pokrajine su samo formalno bile u sastavu SR Srbije a faktički imale skoro potpunu kontrolu na svojoj teritoriji bez mogućnosti većeg uticaja od strane krnje, tada nazvane uže Srbije. Suočeni sa svakodnevnim nepravdama Srbi su tražili rešavanje problema upravo u Beogradu započevši sa protestnim okupljanjem u ovom gradu, zaobilazeći pokrajinske vlasti koje su i kumovale ovakvom njihovom položaju. Biće to prvi u nizu mitinga koji su započeli sa iskrenim željama za rešavanje gorućih pitanja opstanka srpskog naroda na Kosmetu i koji će u narednim godinama biti instrumentalizovani i korišćeni kao orudje protiv političkih protivnika u takozvanoj «antibirokratskoj revoluciji» kako bi se sva vlast našla u rukama jednog čoveka i njegovih ljudi od poverenja.
27.februar 1986.
Posle obaranja sa vlasti, filipinski diktator Ferdinand Markos, dugogodišnji štićenik SAD, doputovao na Havaje.
28.februar 1986.
Švedski premijer Ulof Palme ubijen u Stokholmu prilikom povratka iz pozorišta. Ubica, uprkos obimne policijske istrage, nije otkriven.
U atentatu ubijen švedski državnik Ulof Palme, šef vlade i Socijaldemokratske radničke partije Švedske od 1969. do 1976. i od 1982. do februara 1986. (Rođen: Stokholm/Švedska 30.januar 1927. - Umro: Stokholm/Švedska 28.januar 1986.) U politiku je ušao kao studentski vođa, a u 42. godini postao je šef stranke i predsednik vlade (od 1969. do 1976. i od 1982. do februara 1986, kada je ubijen). Odlučno se protivio vojnoj intervenciji SAD u Vijetnamu. Od 1980. vodio je nezavisnu međunarodnu komisiju za unapređenje procesa razoružanja. Kao lider Socijalističke internacionale više puta je rukovodio mirovnim misijama UN, poput rešenja sukoba Irana i Iraka, ili Radne grupe o Južnoj Africi.
1927-1986
59
Mart 1986
13.mart 1986.
Kosmonauti Vladimir Solovjov i Leonid Kizim postali prvi članovi posade sovjetske kosmičke stanice "Mir".
14.mart 1986.
Umro srpski (jugoslovenski) kompozitor, dirigent i muzički kritičar Mihailo Vukdragović, profesor i rektor Muzičke i potom Umetničke akademije u Beogradu. (Rođen: Okučani/Austro-Ugarska monarhija/Hrvatska 08.septembar 1900. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 14.mart 1986.) Kompoziciju i dirigovanje studirao je u Pragu. Neka od dela: simfonijska poema "Put u pobedu", kantate "Vezilja slobode", "Svetli grobovi", "Srbija", gudački kvarteti, solo pesme itd.
1900-1986
85
30.mart 1986.
Umro američki filmski glumac Džejms Kegni, umetnik nesvakidašnje energije i ekspresivnosti, koji je u žanru kriminalističkog filma bio personifikacija "anđela garava lica", folklornog heroja epohe prohibicije i velike ekonomske krize. (Rođen: Njujork/Njujork/Sjedinjene Američke Države 17.jul 1899. - Umro: Stanford/Njujork/Sjedinjene Američke Države 30.mart 1986.) Kegni je bio drugo od sedmoro dece, od kojih je dvoje umrlo nekoliko meseci nakon rođenja; sam Kegni je ozbiljno oboleo kao dete, u toj meri da se njegova majka bojala da će umreti pre krštenja, što je bio rezultat nivoa siromaštva u kojem su odrastali. Sva deca su odgojena kao katolici, i svi su primili pričest i bili su kršteni. Prvobitno je bio poznati vodvilj izvođač, koji je osvojio Oskar za najboljeg glumca u glavnoj ulozi za portret plesača i pevača u filmu Jenki Dudl Dendi 1942, ali najpoznatiji je po ulogama 'čvrstih momaka'. Kao i Džejms Stjuart, Kegni je postao poznat publici pa su ga obično zvali „Džimi” Kagni - iako ni u jednom filmu nije tako potpisan. Američki filmski institut proglasio ga je 1999. osmom najvećom muškom filmskom zvezdom svih vremena. Kegni je bio među omiljenim glumcima Stenlija Kjubrika, a Orson Vels ga je proglasio „verovatno najvećim glumcem koji se ikad pojavio ispred kamere.” Vorner bros je organizovao privatno prikazivanje Kegnijevih filmova za Vinstona Čerčila. Zaradio je nadimak 'profesionalni kontraš', a nekoliko je puta napuštao veliki studio Vorner bros, vraćajući se svaki put pod poboljšanim ličnim i umetničkim uslovima. Filmovi: "Državni neprijatelj", "Grešnikov odmor", "Prolaz za pakao", "Huk gomile", "Pobednik uzima sve", "Anđeli garava lica", "San letnje noći", "Oklahoma Kid", "Jenki Dudl Dandi" (Oskar), "Krv na suncu", "Belo usijanje", "Cena slave", "Čovek sa hiljadu lica", "Jedan, dva, tri", "Regtajm".
1925-1985
86
31.mart 1986.
Meksički avion tipa "boing 727", na liniji Siudad Meksiko-Los Anđeles, srušio se u planinama centralnog Meksika , nesreću nije preživeo niko od 166 ljudi u letilici.
April 1986
03.april 1986.
Umro srpski (jugoslovenski) kompozitor i dirigent Đorđe Karaklajić, muzički urednik Radio Beograda. (Rođen: Užice/Kraljevina Srbija/Srbija 24.mart 1912. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 03.april 1986.) Prvo muzičko obrazovanje Karaklajić je stekao u rodnom Užicu. Pevanju ga je podučavao čuveni Andra Lojanica, urednik satiričnog lista "Era". Violinu je učio kod gimnazijskog profesora muzike Čeha Šimeka. Godine 1931. upisao je Pravni fakultet u Beogradu izdržavajući se od davanja časova i sviranja u orkestrima JASTRA, Džoli Bojs i Melodi Bojs. Sa Radio Beogradom je počeo da sarađuje 1933. godine, a 3 godine kasnije upoznaje Vlastimira Pavlovića Carevca. Bio je to početak jedne plodne i za našu kulturu značajne muzičke saradnje. Za vreme Drugog svetskog rata, Karaklajić je bio u zarobljeništvu u Nirnbergu, gde mu je muzički učitelj bio kompozitor i dirigent Predrag Milošević. Po povratku iz zarobljeništva dolazi u Radio Beograd i ubrzo postaje urednik narodne muzike. Vodio je Mali radio orkestar i bio jedan od osnivača Velikog narodnog orkestra Radio Beograda i ženskog vokalnog ansambla"Šumadija". Kao kompozitor Karaklajić se ogledao u raznim muzičkim oblicima. Pisao je muziku za filmove Puriše Đorđevića, scensku muziku za pozorišne komade "Đido", "Protekcija" i "Podvala", za TV dramu "Šešir profesora Vujića" i radio dramu "Vukadin". Napisao je, takođe, "Tri narodne igre za orkestar", "Igru za gudački kvartet", i "Basso gicoso" za kontrabas i gudački orkestar. Kao muzikolog posvetio se proučavanju i beleženju izvornog melosa tragajući za lepotom narodne pesme i nastojeći da sačuva od zaborava dragoceno bogatstvo narodnog stvaralaštva. Đorđe Karaklajić je dobitnik Vukove nagrade za životno delo, dve plakete grada Beograda i niza drugih priznanja za plodan umetnički rad.
1912-1986
74
04.april 1986.
Izrael zatražio uvid u dokumentaciju komisije UN za ratne zločine o bivšem generalnom sekretaru UN Kurtu Valdhajmu.
08.april 1986.
libanski građanski rat
Islamski teroristi automobilom-bombom u većinski hrišćanskoj luci Žunije ubili 10 civila, u blizini središta Partije falange predsednika Libana Amina Džemajela.
10.april 1986.
SAD izvele nuklearnu probu u Nevadi, uprkos protestima mirovnih grupa i sovjetske kampanje za zabranu proba
14.april 1986.
Umrla francuska književnica Simon de Bovoar, egzistencijalista, autor romana, pozorišnih komada i filozofskih eseja. (Rođena: Pariz/Francuska 09.januar 1908. - Umrla: Pariz/Francuska 14.april 1986.) Neka od dela: romani “Mandarini”,”Lepe slike”, “Drugi pol”, memoari “Uspomene dobro vaspitane devojke” itd.
1908-1986
78
15.april 1986.
Ratno vazduhoplovstvo SAD bombardovalo Tripoli i Bengazi, 10 dana posle eksplozije u diskoteci u Berlinu u kojoj su poginula dva američka vojnika, za šta je Vašington okrivio Libiju. U bombardovanju je poginuo 41 Libijac, uključujući devojčicu koju je usvojio predsednik Libije Moamer el Gadafi.
20.april 1986.
Pijanista Vladimir Horovic priredio prvi koncert u Sovjetskom Savezu od 1925. kad je emigrirao iz te zemlje.
23.april 1986.
Umro Oto Premindžer austrijsko-američki pozorišni i filmski režiser pionir u primeni „širokog platna“ koji je iskazao dubok smisao za analizu ljudskih karaktera. (Rođen: Vižnica/Austro-Ugarska monarhija/Ukrajina 05.decembar 1905. - Umro: Njujork/Njujork/Sjedinjene Američke Države 23.april 1986.) Neki od njegovih filmova:“Laura“, „Anđeosko lice“, „Karmen Džons“, „Reka bez povratka“, „Čovek sa zlatnom rukom“, „Dobar dan tugo“, „Egzodus“, „Kardinal“ itd.
1905-1986
80
26.april 1986.
U sovjetskoj atomskoj elektrani u Černobilju eksplodirao četvrti reaktor, izazvavši najtežu mirnodopsku nuklearnu katastrofu, posle koje je hiljade ljudi umrlo od posledica zračenja, a radioaktivni oblak je prekrio znatan deo Evrope, s nesagledivim posledicama.
28.april 1986.
Sovjetska vlada objavila da se dva dana ranije dogodila velika nuklearna nesreća u elektrani u Černobilju.
Maj 1986
09.maj 1986.
Umro nepalski planinar Tenzing Norgaj, koji je prvi maja 1953. osvojio „krov sveta“ Mont Everest, zajedno sa Novozelanđaninom Edmundom Hilarijem. (Rođen: Kumbu/Nepal 29.maj 1914. - Umro: Dardžiling/Indija 09.maj 1986.) Osvojili su 8 848 metara visok vrh planinskog masiva Himalaji. Časopis Tajm je proglasio Norgaja jednim od 100 najuticajnijih ljudi 20. veka. Godine 2003, Nacionalna avanturistička nagrada Tenzing Norgaj, najveće indijsko avanturističko-sportsko priznanje, preimenovana je u njegovu čast.
1914-1986
71
28.maj 1986.
Dvojica sovjetskih kosmonauta provela nepuna četiri sata u „kosmičkoj šetnji“, posle izlaska iz orbitalne stanice „Saljut 7.
31.maj 1986.
Počelo trinaesto Svetsko prvenstvo u fudbalu, Mondijal u Meksiku. Prvenstvo je trajalo do 29. juna. Titulu svetskog fudbalskog šampiona je osvojila reprezentacija Argentine koja je pobedila u finalu reprezentaciju SR Nemačke rezultatom 3:2.
Jun 1986
03.jun 1986.
Rođen španski teniser Rafael Nadal. (Rođen: Manakor/Majorka/Španija) Rođen je kao sin Sebastijana Nadala i Ane Marije Perera. Ima mlađu sestru koja se zove Marija Isabel. Njegov stric, Migel Anhel, bivši profesionalni fudbaler, koji je svojevremeno igrao za FK Majorku, FK Barselonu i špansku fudbalsku reprezentaciju. Kada je Nadal imao pet godina, počeo je dvaput nedeljno da odlazi u lokalni teniski klub da trenira, a sa osam godina bio je napadač koji obećava, trenirajući u lokalnom fudbalskom klubu. Sa osam godina, osvojio je regionalno tenisko takmičenje za dečake ispod 12 godina. Sa 16 godina, Nadal je dospeo na listu Top 50 najboljih tenisera sveta. Osvojio je 22 titule u pojedinačnoj konkurenciji na grend slem turnirima, među kojima je i rekordnih četrnaest na Otvorenom prvenstvu Francuske. Na olimpijskim igrama osvojio je zlatne medalje i u pojedinačnoj i u igri parova. Na prvom mestu ATP liste proveo je ukupno 209 nedelja. Mnogi teniski kritičari, bivši igrači i saigrači smatraju Nadala jednim od najboljih tenisera u istoriji. Osvojio je 36 titula na turnirima ATP masters 1000 serije. Od ukupno 92 titule u karijeri, Nadal je čak 63 osvojio na šljaci (najtrofejniji teniser u istoriji na toj podlozi), na kojoj je dobio 91,33% mečeva. Nadal je rekorder po broju osvojenih titula na Rolan Garosu. Jedine poraze na tom grend slemu doživeo je 2009. godine od Robina Sederlinga u četvrtom kolu i od Novaka Đokovića u dva navrata: 2015. u četvrtfinalu i 2021. u polufinalu. Njegov skor na Rolan Garosu je trenutno 112 pobeda uz 3 poraza. Zbog ovih dostignuća na šljaci, Nadal se smatra najvećim teniserom svih vremena na toj podlozi, kao i jedan od najvećih tenisera svih vremena uopšte. Pobedom na Rolan Garosu 2017. Nadal je postao prvi teniser u muškoj konkurenciji koji je na jednom grend slemu trijumfovao deset puta. Nadal i Novak Đoković tako su jedini igrači u istoriji tenisa koju su osvajali jedan grend slem deset ili više puta. Tenisko rivalstvo između Nadala i Rodžera Federera jedno je od najvećih u istoriji. Takođe, ima razvijeno rivalstvo sa Novakom Đokovićem, protiv kog je igrao čak 59 puta, što predstavlja najveći broj mečeva između dva tenisera u open eri.
08.jun 1986.
Kurt Valdhajm izabran za predsednika Austrije uprkos optužbama vezanim za njegovu nacističku prošlost. Beogradski dnevni list Večernje Novosti su prve u svetu otkrile dosije jugoslovenske Državne komisije koja je Kurta Valdhajma, čoveka koji je punu deceniju proveo na čelu UN, proglasila za ratnog zločinca. Na osnovu jugoslovenskog dosijea F-25572 od 17. novembra 1947. godine Valdhajm je uvršćen na listu ratnih zločianca UN. Njegov izbor za predsednika Austrije 1986.godine bio je u senci otkrića da je pripadao jedinici Hitlerovog Vermahta koja je počinila zločine na Balkanu tokom II svetskog rata. Naime tokom leta 1942.godine Valdhajm je učestvovao u borbama na Kozari kada je oko 68 000 srpkih civila, muškaraca, žena i dece odvedeno u zloglasni ustaški logor smrti Jasenovac. Valdhajma je zbog zasluga u pomenutoj bitci odlikovao lično ustaški poglavnik, zločinac Ante Pavelić. Uprkos saznanjima tajnih službi SAD, Britanije, Francuske i Jugoslavije kao osnivača UN o Valdhajmovoj nacističkoj prošlosti, isti je dva puta biran za „cenjenog“ generalnog sekretara UN-a u periodu od 1972. do 1982.godine. Građani Austrije su ga izabrali za predsednika 8.juna 1986.godine uprkos vestima o njegovoj nacističkoj prošlosti koje su odjeknule poput bombe širom sveta. Pokušavao je na sve načine da dokaže svetu da je bio običan vojnik Vermahta i da nije odgovoran za ratne zločine nad Srbima ali uzaludno. Vašington i London su ga stavile na listu osoba kojima je zabranjen ulazak u SAD odnosno Veliku Britaniju. Ta zabrana nikada nije ukinuta. Predsedničku funkciju obavljao je tokom jednog šestogodišnjeg mandata do 1992.godine. Umro je 14.juna 2007.godine u Beču u 88 godini života. "Afera Valdhajm" ponovo je uzburkala javnost 2002.godine kada je njujorški list "Dejli mejl" objavio da je Valdhajm do tada primio više od 2,3 miliona dolara "specijalne penzije" od UN. List je postavio pitanje zašto poreski obveznici plaćaju apanažu "starom nacisti", ilustrujući tekst Valdhajmovom fotografijom u SS uniformi, snimljenoj tokom Drugog svetskog rata u Bosni.
13.jun 1986.
Umro američki džez muzičar jevrejsko-mađarskog porekla poznatiji kao „kralj svinga“ (King of Swing) ali i kao „Patrijarh klarineta“ i „Profesor“, klarinetista i kompozitor Bendžamin Dejvid Gudmen, poznatiji kao Beni Gudmen, jedan od prvih belih muzičara koji se usprotivio rasnoj segregaciji. (Rođen: Čikago/Ilinois/Sjedinjene Američke Države 30.maj 1909. - Umro: Njujork/Njujork/Sjedinjene Američke Države 13.jun 1986.) Beni Gudman je rođen u Čikagu kao sin siromašnih jevrejskih emigranata iz Mađarske. U svojim ranim godinama postaje dobar muzičar. Sa 10 godina prvi put uzima klarinet u ruke. U šesnaestoj godini na jednom nastupu imitirao je Teda Luisa a u publici se našao Ben Polak. Nedugo nakon toga Beni Gudman se pridružuje orkestru Bena Polaka, u to vreme jednom od najboljih orkestara Čikaga. Ubrzo posle toga, Gudmanov otac gine u saobraćajnoj nesreći. Zajedno sa Flečerom Hendersonom osniva 1934.godine džez orkestar u kojem je Henderson pisao aranžmane. U bendu su po prvi put zajedno nastupali i beli i crni muzičari što je u ono vreme bilo nepojmljivo. Formiranjem ovog benda nastaje sving, novi pravac u američkoj muzici. Snimio je desetak filmova, a bavio se i klasičnom muzikom – snimio je koncert za klarinet Vofganga Amadeusa Mocarta i svirao sa simfonijskim orkestrima. Za Gudmana se kaže da je ono što je uradio za džez i sving ima isti značaj kao i rad Elvisa Preslija za rokenrol. Beni Gudman je jedan od najpoznatijih muzičara 20. veka, da nije bilo njega nikada ne bilo ni svinga ni ere velikih bendova
1909-1986
77
14.jun 1986.
Umro srpski (jugoslovenski) istoričar, istoričar književnosti i akademik Dimitrije Bogdanović. (Rođen: Beograd/Kraljevina Jugoslavija/Srbija 11.oktobar 1930. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 14.jun 1986.) Po obrazovanju je bio teolog i pravnik. Vodio je Arheografsko odeljenje Narodne biblioteke Srbije i bio je profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu. Najviše se bavio istorijom stare srpske književnosti i bio je jedan od najboljih poznavalaca srpskog srednjovekovlja uopšte, kao i ranohrišćanskih spisa. Veoma plodan autor. Dela: "Istorija stare srpske književnosti", "Knjiga o Kosovu", koautor monografije "Hilandar", koautor "Istorija srpskog naroda 1-10" SKZ, priređivać i koautor kolekcije "Srbljak" (zbornik stare srpske duhovne muzike - službe Srbima svetiteljima).
1930-1986
55
Umro argentinski pisac Horhe Luis Borhes jedan od najvećih i najuticajnijih književnika XX veka, profesor anglosaksonske književnosti i kritičar, direktor Nacionalne biblioteke u Buenos Ajresu, koji je presudno obeležio hispanoameričku literaturu ali i književnost uopšte. (Rođen: Buenos Ajres/Argentina 24.avgust 1899. - Umro: Ženeva/Švajcarska 14.jun 1986.) Članovi njegove porodice su različitog porekla, i imali su značajnu ulogu u istoriji Argentine. Osnovno obrazovanje je najvećim delom stekao upravo od roditelja. Njegovo formiranje kao intelektualca i umetnika počinje već u detinjstvu u velikoj porodičnoj biblioteci sastavljenoj od dela na engleskom, koji je znao zahvaljujući baki Engleskinji. Već sa devet godina Borhes je započeo svoj spisateljski rad prevodeći „Srećnog princa“ Oskara Vajlda. Karijeru pisca je započeo 1923. godine pisanjem poezije, a prve stihove „Crveni ritmovi”, posvećene Oktobarskoj revoluciji koje nikada nije objavio, napisao je 1919. godine tokom svog boravka na Majorki. Kada se vratio u Argentinu, sa nekoliko mladih pisaca koji su se okupljali oko M. Fernandeza, pokrenuo je časopise „Prizma” i „Proa”, a već 1923. godine ponovo odlazi u Evropu. Godine 1927. mu je oslabio vid, da bi potpuno oslepeo krajem pedesetih godina. Enciklopedijske širine, maštar, sjajan znalac klasičnih jezika, svetske književnosti, šekspirolog, tvorac je sasvim osobenog izraza kratke priče. Cinik, često se pozivao na pseudoistorijske izvore, što je davalo posebnu notu njegovim delima u kojima se prepliću fantastika i realnost. Saosnivač je više avangardnih književnih glasila, poput časopisa "Proa", "Prisma" i "Martin Fierro". Presudno je obeležio hispanoameričku književnost i značajno uticao na svetske književne tokove. Iako najpoznatiji po svojim pripovetkama, Borhes je takođe bio i pesnik i književni kritičar. Dela: zbirke pripovedaka "Univerzalna istorija beščašća", "Maštarije", "Alef", "Izveštaj o Brodiju", "Peščana knjiga", zbirka pesama, kratkih parabola i priča "Stvaralac", eseji "Devet eseja o Danteu". Dobitnik je nagrade „Servantes“ za književnost 1978. godine.
1899-1986
86
24.jun 1986.
Umro srpski (jugoslovenski) pisac, novinar i filmski radnik Miroslav Mika Antić, izuzetan liričar i inventivan dečji pesnik, koji je u pesme uneo kolorit jezika njegovih banaćana. (Rođen: Mokrin/Kraljevina Jugoslavija/Srbija 14.mart 1932. - Umro: Novi Sad/SFR Jugoslavija/Srbija 24.jun 1986.) Osnovnu školu započeo je u Kikindi a nastavio u Pančevu. Živeo je u Pančevačkoj Gornjoj varoši, gde je pohađao i gimnaziju. Sa samo šesnaest godina napisao je svoje prve pesme koje su izašle u časopisu „Mladost”. IP „Novo pokolenje”, 1950.godine, prihvatio je da odštampa prvu zbirku pesama „Ispričano za proleće”. Studije je upisao u Beogradu na Filozofskom fakultetu. Živeo je u Novom Sadu. Na dan svoje smrti dobio je nagradu koja mu je uručena u Skupštini Vojvodine. Pre nego što je postao poznati pesnik bavio se raznim poslovima - bio je mornar, radio je u lutkarskom pozorištu. Rano zapažen kao liričar eruptivne snage, ali i mekog štimunga, Antić je razvijao svoj dar u pravcu negovanog estradnog kazivanja. Njegove pesme za decu predstavljaju osobenu deonicu savremenog srpskog stvaralaštva za decu, a knjiga "Plavi čuperak" jedinstven je primer ljubavne dečije poezije. Za 35 godina bogatog i raznovrsnog stvaralaštva objavio je više od 30 knjiga. Najpoznatije su: "Garavi sokak", "Olovka ne piše srcem", "Krov sveta", "Plavo nebo"... Osim pera drugovao je i sa slikarskom paletom. Snimio je i 14 kratkometražnih i dva celovečernja filma. Dobitnik je "Zlatne arene" na Pulskom festivalu za filmski scenario. Tri decenije proveo je u novosadskom "Dnevniku" kao novinar i urednik. Neka od ostalih dela: zbirke pesama "Ispričano za proleća", "Roždestvo tvoje", "Psovke nežnosti", "Koncert za 1001 bubanj", "Kikinda", pesme za decu "Plavi čuperak", "Poslednja bajka", Nasmejani svet", "Šašava knjiga", "Prva ljubav", "Svašta umem", radio drame "Otužni marš", "Povečerje". Preminuo je nakon što se dugo lečio od kancera vilice. Na Novom novosadskom groblju ispratilo ga je više od deset hiljada ljudi, 26. juna 1986. godine.
1932-1986
54
27.jun 1986.
.png){kind=small}
Međunarodni sud u Hagu presudio da su SAD prekršile međunarodno pravo pomažući pobunjenike protiv levičarske vlade u Nikaragvi, ali Vašington zbog presude nije pretrpeo nikakve praktične posledice.
29.jun 1986.
Fudbalska reprezentacija Argentine osvaja drugu titulu svetskog šampiona. Na trinaestom Svetskom prvenstvu u fudbalu ili popularno nazvanom Mondijal, koji je održan u Meksiku od 31.05. do 29.06. kada po običaju ceo svet hvata prava fudbalska groznica, u finalu su igrali Argentina i tadašnja Savezna Republika Nemačka. Šampionsku krunu je po drugi put osvojila Argentina pobedivši rezultatom 3:2. Reprezentacija tadašnje SFRJ se nija kvalifikovala za ovaj Mondijal.
Jul 1986
06.jul 1986.
Dvojica Australijanca su kao prvi zapadnjaci obešeni u Maleziji, na osnovu drakonskog zakona te zemlje o trgovini drogom, pod optužbom da su švercovali drogu.
23.jul 1986.
Umro srpski (jugoslovenski) slikar Marko Čelebonović, učesnik Pokreta otpora u Francuskoj u Drugom svetskom ratu, potom profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu. (Rođen: Beograd/Kraljevina Srbija/Srbija 21.novembar 1902. - Umro: San Trope/Francuska 23.jul 1986.) Bio je i diplomata, generalni sekretar Saveza likovnih umetnika Jugoslavije i doživotni predsednik Međunarodnog udruženja likovnih umetnika i član likovnih grupa "Oblik" i "Dvanaestorica". Snažno je uticao na generacije mlađih slikara. Marko Čelebonović je studirao ekonomiju u Oksfordu, a pravo u Parizu. Vajarstvo je učio u Burdeleovom ateljeu, ali se kasnije opredelio isključivo za slikarstvo. Bio je član francuskog Pokreta otpora, a posle rata vratio se u Beograd, gde je kao slikar i javni radnik razvio impozantnu aktivnost. Bio je profesor Akademije likovnih umetnosti i sekretar Saveza likovnih umetnika Jugoslavije, a zatim poslat na ambasadorsko mesto u Parizu. Čelebonović je izlagao samostalno u Beogradu (1938, 1952, 1953) i desetak puta u Parizu. Pojavljivao se često na revijalnim izložbama ULUS-a i sa grupom "Samostalnih", čiji je bio osnivač i član. Najčešće je slikao mrtvu prirodu, enterijere sa figurom i figuru, portrete žena u narodnoj nošnji, ali i predele naše zemlje i Francuske.
1902-1986
83
25.jul 1986.
Umro američki filmski i pozorišni režiser italijanskog porekla Vinsent Mineli, koji je 1958. dobio Oskara za film „Žiži“ i koga kritičari često nazivaju ocem modernog mjuzikla. (Rođen: Čikago/Ilinois/Sjedinjene Američke Države 28.februar 1903. - Umro: Beverli Hils/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države 25.jul 1986.) Neki od ostalih filmova: „Madam Bovari“, „Amerikanac u Parizu“, „Žeđ za životom“, „Grad iluzija“, „Diži zavesu“ itd.
1903-1986
83
28.jul 1986.
libanski građanski rat
U eksploziji automobila-bombe, koju su u hrišćanski deo Bejruta podmetnuli islamski teroristi, poginula najmanje 32 civila.
Avgust 1986
08.avgust 1986.
Umrla srpska (jugoslovenska) filmska i TV glumica Gordana Kosanović. (Rođena: Valjevo/SFR Jugoslavija/Srbija 08.avgust 1953. - Umrla: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 08.avgust 1986.) Glumica je rođena u Valjevu, a rano detinjstvo je provela u selu Dić kod Ljiga, odakle su roditelji njene majke. Živela je u Petrinji od šeste do devetnaeste godine, rodnom mestu svog oca, a gimnaziju je završila kao đak generacije. Gordana Kosanović se prvi put pojavila na filmu još davne 1976. godine u "Vrhovima Zelengore", a iste godine je dobila i ulogu u filmu Gorana Paskaljevića "Čuvar plaže u zimskom periodu", koja ju je na neki način i obeležila. Svoju internacionalnu karijeru je započela 1981. odlaskom u Milhajm u Teatar na Ruru, gde je sarađivala sa rediteljem Robertom Čulijem, Italijanom, kom je bila vodeća glumica. Igrala je čak i teško bolesna, tri meseca pred smrt, a njene predstave su emitovane na nemačkoj televiziji dok u Srbiji za nju više niko i nije znao. Gordana Kosanović je preminula sa samo 33 godine, a po sopstvenoj želji sahranjena je u Dićima, pored svoje bake, u mestu gde je provela najranije i najlepše godine. Pozorište u Milhajmu je nakon njene smrti ustanovilo nagradu Gordana Kosanović, koja se dodeljuje svake druge godine.
1953-1986
33
31.avgust 1986.
Umro finski državnik Urho Kekonen, predsednik Finske od 1956. do 1982, najistaknutiji finski političar posle Drugog svetskog rata. (Rođen: Pijelavesi/Ruska Imperija/Finska 03.septembar 1900. - Umro: Helsinki/Finska 31.avgust 1986.) Kao šef države i prethodno predsednik vlade od 1950. do 1953. i od 1954. do 1956. podržavao je saradnju u vladi partija centra s radničkim partijama, uključujući Komunističku partiju Finske. Izuzetno je doprineo procesu miroljubive saradnje država, krunisanim 1975. Konferencijom o evropskoj bezbednosti i saradnji u finskom glavnom gradu Helsinkiju.
1900-1986
85
Umro engleski vajar Henri Mur, jedan od najvećih skulptora XX veka. (Rođen: Kaslford/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 30.jul 1898. - Umro: Mač Hedam/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 31.avgust 1986.) Pripadao je vajarskoj avangardi između dva svetska rata i među prvima radio čiste, apstraktne oblike. Inspirisao se arhaičnom umetnošću, naročito predkolumbovskom epohom. Verovao je da umetničko delo treba da ima vlastitu vitalnost, bez obzira šta predstavlja. Pod uticajem španskog slikara Pabla Ruisa Pikasa i francuskog vajara, rumunskog porekla, Konstantina Brankušija, težio je sintezi apstraktnih oblika i nadrealističkih psiholoških istraživanja. Najpoznatija njegova dela su: "Ležeća figura", "Kraljevski par", "Majka i dete", "Porodična grupa" i druga. Mnoge njegove skulpture krase javna mesta širom sveta - od stanica metroa do palata UNESCO-a u Parizu i "Time life" u Londonu. Mur je bio član Srpske akademije nauka i umetnosti.
1896-1986
88
Septembar 1986
07.septembar 1986.
Biskup Dezmond Tutu ustoličen za nadbiskupa Kejptauna u Južnoj Africi kao prvi crni poglavar južnoafričkih anglikanaca.
Oktobar 1986
12.oktobar 1986.
Otvoren civilni aerodrom u Nišu "Car Konstantin".
19.oktobar 1986.
Predsednik Mozambika Samora Mašel poginuo u avionskom udesu u blizini granice s Južnom Afrikom, za koji se pretpostavlja da je posledica južnoafričke sabotaže.
Umro srpski i hrvatski (jugoslovenski) filmski i TV glumac Karlo Bulić. (Rođen: Trst/Austro-Ugarska monarhija/Italija 12.maj 1910. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 19.oktobar 1986.) Bio je četvrti sin uglednog trgovca vina, rodom iz Dalmacije. Prvi svetski rat, kao i smrt oca 1918. godine kada je brod sa kojim je odlazio u Dalmaciju bio potopljen, zauvek su ga odvratili da postane pomorac. U „glumačke vode“ ulazi, sredinom tridesetih, kada se pridružuje putujućoj glumačkoj skupini „Talija“, a zatim, izbijanjem Drugog svetskog rata, u rat odlazi kao rezervista Kraljevske vojske, a potom se pridružuje partizanima. Prvi posleratni angažman mu je u HNK u Splitu, pa u Zagreb, a odatle 1947. godine stiže u Beograd u tek osnovano Jugoslovensko dramsko pozorište (JDP). Prva uloga u JDP-u bila je na dan otvaranja pozorišta u Cankarevom „Kralju Betajnove“ u režiji Bojana Stupice 1948. godine. Otada je glumio svuda, ali je JDP ostalo njegovo matično pozorište sve do odlaska u penziju 1971. godine. I pored mnogobrojnih uloga u pozorištu kao i na filmu, najveću popularnost donela mu je uloga koja mu je obeležila celokupnu karijeru 1970. godine, uloga doktora Luiđija u seriji „Naše malo misto“ po scenariju Miljenka Smoje, a u režiji Danijela Marušića. U vreme prikazivanja serije praznile su se ulice jugoslovenskih gradova, a Karlo Bulić i njegova partnerka Asja Kisić - Bepina postali su megazvezde. Karlo Bulić se u svojoj karijeri istakao svojim ulogama u „Dundu Maroju“, „Ribarskim svađama“, „Kralju Liru“, „Ledi“, „Braći Karamazovima“, „Don Karlosu“, a osim glume, do 1962. godine je predavao masku i šminku studentima Pozorišne akademije u Beogradu.
1910-1986
76
21.oktobar 1986.
Vlasti SAD naložile 55 sovjetskih diplomata da napuste zemlju kao odgovor na proterivanje 5 američkih diplomata iz Moskve.
28.oktobar 1986.
Umro engleski pisac Džon Brejn, koji je u englesku književnost uveo tip ambicioznog mladog oportuniste proleterskog porekla, spremnog na sve radi postizanja uspeha i materijalne dobiti. (Rođen: Bredford/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 13.april 1922 - Umro: London/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 28.oktobar 1986.) Dela: romani "Put u visoko društvo", "Mesto u visokom društvu", "Ljubomorni Bog", "Igra plakanja", "Ostani sa mnom do jutra", "Pobožni zastupnik", studija "Pisanje romana".
1922-1986
64
Novembar 1986
03.novembar 1986.
Žoakim Šisano izabran za predsednika Mozambika posle smrti u avionskoj nesreći Samore Mašela.
08.novembar 1986.
Umro sovjetski državnik Vjačeslav Mihajlovič Skrjabin, poznat kao Vjačeslav Mihajlovič Molotov, šef sovjetske diplomatije od 1939. do 1949. i od 1953. do 1956. (Rođen: Kukarka (Sovjetsk)/Ruska Imperija/Rusija 09.mart 1890. - Umro: Moskva/Sovjetski Savez/Rusija 08.novembar 1986.) Bio je glavni kreator, sa sovjetske strane, sovjetsko-6nemačkog desetogodišnjeg pakta o nenapadanju, potpisanog 1939. devet dana pre napada Nemačke na Poljsku. Sporazum je predviđao podelu Poljske, između ostalog, što je bio taktički potez obe strane. Kao kuriozitet ostaće upamćen i kao jedini političar koji se rukovao sa Lenjinom, Staljinom, Ruzveltom, Čerčilom i Hitlerom, najmoćnijim državnicima svoga vremena. Jedan je od osnivača lista "Pravda". Održao se u vrhu vlasti tokom tri decenije Staljinove vlade, ali je u junu 1957. pod optužbom za "antipartijski stav", isključen iz Centralnog komiteta Komunističke partije i smenjen sa svih funkcija. Postavljen je za ambasadora u Mongoliji. Molotov je zatim od 1960–1962. bio stalni predstavnik Sovjetskog Saveza u Međunarodnoj atomskoj agenciji u Beču. Na XXII kongresu KPSS, oktobra 1961, njegov antipartijski stav je ponovo oštro osuđen. Od 1962. godine je u penziji, a 1983. godine je vraćen u članstvo KPSS. Molotovljevo ime, koje je po boljševičkom običaju preuzimanja muževnih revolucionarnih „industrijskih“ pseudonima (od ruske reči molot, što znači čekić) koristio još od svojih revolucionarnih početaka, nosi i Molotovljev koktel, priručno oružje koje je prvo primenila Crvena armija u Drugom svetskom ratu, a danas ga najčešće koriste demonstranti i huligani.
1890-1986
96
18.novembar 1986.
Umro jugoslovenski general, španski borac, narodni heroj Kosta Nađ. (Rođen: Petrovaradin/Austro-Ugarska monarhija/Srbija 13.maj 1911. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 18.novembar 1986.) Imao je dva brata, Karla i Oskara. Osnovnu školu i nižu gimnaziju (danas viši razredi osnovne škole) završio je u Petrovaradinu. A 1926. godine počeo je da uči zanat u avio-industriji Ikarus. Zbog očevog lošeg materijalnog stanja, porodica je 1929. godine morala da se preseli iz Petrovaradina u Zagreb, gde su ubrzo umrli Kostini roditelji, Stjepan i Ana. Kosta je kasnije upisao Vojnu pešadijsku podoficirsku školu u Bileći. Kada je završio, 1931. godine, kao najbolji u klasi, imao je pravo izbora garnizona u kojem je želeo da službuje. Kada je vojna policija otkrila da podoficir Kosta Nađ poseduje marksističke knjige, 1932. godine, uhapšen je i odveden najpre u Nikšić, a potom u Sarajevo, gde je 1933. godine osuđen na dve godine robije. Pošto je uspeo da pobegne iz Sarajeva, otišao je u Zagreb, gde je živeo ilegalno. U Internacionalnim brigadama tokom Španskog građanskog rata Kosta Nađ bio je vodnik, komandir čete i komandant Balkanskog bataljona. U borbama kod Bruneta i na Ebru bio je četiri puta ranjen. Dobio je čin kapetana Španske republikanske armije i odlikovan španskim republikanskim Ordenom oslobođenja, a 1937. godine primljen je u KPJ. Imao je izuzetno zapaženu ulogu i borbene uspehe kao partizanski oficir tokom Drugog svetskog rata. Posle oslobođenja Jugoslavije, obavljao je niz odgovornih dužnosti u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA) — bio je načelnik Personalne uprave JNA, pomoćnik Saveznog sekretara za narodnu odbranu SFRJ i dr. U čin general-majora unapređen je 1943, general-lajtnanta unapređen je 1944, u čin general-pukovnika 16. decembra 1947, a u čin generala armije 22. decembra 1966. godine. Penzionisan je 1976. godine.
1911-1986
75
26.novembar 1986.
iransko-irački rat
Iranska raketa koja je pala u irački glavni grad Bagdad ubila 48 civila.
29.novembar 1986.
Umro američki filmski glumac engleskog porekla Arčibald Aleksander Lič, poznatiji kao Keri Grant, koji se iskazao kao sjajan komičar u komedijama Hauarda Hoksa, ali i kao tumač karakternih rola u filmovima Alfreda Hičkoka. (Rođen: Bristol/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 18.januar 1904. - Umro: Davenport/Ajova/Sjedinjene Američke Države 29.novembar 1986.) Grant je rođen u siromašnoj porodici u Bristolu, gde je imao nesrećno detinjstvo obeleženo odsustvom majke i očevim alkoholizmom. Poznat po svom srednjeatlantskom akcentu, dobrodušnom držanju, bezbrižnom pristupu glumi i osećaju za komično vreme, bio je jedan od definitivno vodećih ljudi klasičnog Holivuda. U Engleskoj je bio član putujuće glumačke ekipe, plesač i glumac u muzičkim komedijama. U Holivudu se pojavio 1932. godine tumačeći uloge različitog žanra. U početku se pojavljivao u kriminalističkim filmovima i dramama, ali je kasnije stekao slavu po svojim nastupima u romantičnim ludim komedijama. Bio je dva puta nominovan za Oskara, godine 1970, nagrađen je specijalnim Oskarom za doprinos filmskoj umetnosti i dobio je nagradu Kenedi centra 1981. godine. Američki filmski institut ga je 1999. proglasio drugom najvećom muškom zvezdom Zlatnog doba Holivuda. Nastupio je u oko 70 filmova, neki od najpoznatijih su: „Plava Venera“, „Strašna istina“, „Samo anđeli imaju krila“, „Osumnjičen“, „Dan i noć“, „Šarada“ itd. Tokom 1940-ih i 1950-ih, Grant je imao blizak radni odnos sa režiserom Alfredom Hičkokom, koji ga je angažovao da glumi u njegova četiri filma. Grant se ženio pet puta i imao jednu ćerku. Povukao se iz filmske glume 1966. godine i bavio se brojnim poslovima, zastupajući kozmetičku firmu Faberge. Bio je i član odbora Metro-Goldvin-Maier-a. Umro je od moždanog udara.
1904-1986
82
Decembar 1986
29.decembar 1986.
Umro engleski državnik i publicista Moris Harold Makmilan, premijer Velike Britanije od 1957. do 1963. (Rođen: London/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 10.februar 1894 - Umro: Saseks/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 29.decembar 1986.) Prethodno je u kabinetima konzervativaca bio državni podsekretar, ministar avijacije, stambenih pitanja, odbrane, finansija i inostranih poslova. Dela: politički spisi "Srednji put", "Ekonomski aspekti odbrane", memoari o Drugom svetskom ratu "Vetrovi promene", "Izbijanje rata", "Plima sreće", "Jahanje oluje".
1894-1986
92