1984

1984 - 1986

Januar 1984

01.januar 1984.

Sultanat Brunej postao nezavisna država. Brunej je mala država koja se nalazi na severozapadu ostrva Borneo na jugoistoku Azije, veoma bogata naftom i prirodnim gasom. Bio je britanski protektorat od 1888.godine.

07.januar 1984.

Umro francuski fizičar Alfred Kastler, član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966. (Rođen: Gebviler/Nemačko carstvo/Francuska 03.maj 1902. - Umro: Bandol/Francuska 07.januar 1984.) Otkrio je i razvio optičke metode izučavanja Hercovih rezonanci u atomima i njegov rad je od ključnog značaja za razvoj lasera.

1902-1984

10.januar 1984.

Umro princ Laosa Suvana Fuma, predsednik vlade te zemlje u više navrata do 1975. kada je dolaskom na vlast komunista političko ustrojstvo Laosa potpuno izmenjeno. (Rođen: Luang Prabang/Laos 07.oktobar 1901. - Umro: Vijentijan/Laos 10.januar 1984.)

1901-1984

20.januar 1984.

Umro američki sportista i filmski glumac Džoni Vajsmiler (Peter Johan), prvi čovek koji je preplivao 100 metara brže od minute, tumač naslovne uloge u nizu filmova o Tarzanu. (Rođen: Frajdorf/Austro-Ugarska monarhija/Temišvar/Rumunija 02.jun 1904. - Umro: Akapulko/Meksiko 20.januar 1984.) Osvojio je tri zlatne medalje na Olimpijskim igrama 1924. i dve 1928. Neki od filmova: Tarzan u izgnanstvu“, „Tarzanov povratak“, „Tarzan i njegova družina“ itd.

1904-1984

Februar 1984

07.februar 1984.

Američki kosmonaut Brus Mekendls napustio svemirski brod "Čelendžer" i "prošetao" svemirom kao prvi čovek koji se kretao bez fizičke veze s letilicom, pokretan motorom na leđima.

08.februar 1984.

U Sarajevu otvorene XIV zimske Olimpijske igre - prve u Jugoslaviji, na kojima su učestvovali sportisti iz 49 država.

09.februar 1984.

Umro ruski državnik Jurij Vladimirovič Andropov, sovjetski lider od 1982. do smrti februara 1984. (Rođen: Nagitskoja/Ruska Imperija/Ruasija 15.jun 1914. - Umro: Moskva/Sovjetski Savez/Rusija 09.februar 1984.) Od 1967. do 1982. bio je predsednik Komiteta državne bezbednosti. Generalni sekretar vladajuće Komunističke partije je postao novembra 1982, posle smrti Leonida Iljiča Brežnjeva, a predsednik Prezidijuma Vrhovnog saveta Sovjetskog Saveza juna 1983.

1914-1984

12.februar 1984.

Umro argentinski pisac Hulio Kortasar, jedan od najznačajnijih u latinoameričkoj literaturi, majstor kratke priče. (Rođen: Iksel/Belgija 26.avgust 1914. - Umro: Pariz/Francuska 12.februar 1984.) Njegovom prozom dominiraju socijalno-političke teme. Motivi igre, rituala i mita uvrstili su ga među najveća imena svetske književnosti. Neka od njegovih dela: zbirka pripovedaka „Tajno oružje“, „Kraj igre“, „Neko ko ovuda ide“, „Progonitelj“, romani „Školice“, „Manuelova knjiga“, književni ogledi „Poslednja runda“, „Put oko dana za 80 svetova“, putopis „Autonauti kosmoputa“ itd.

1904-1984

13.februar 1984.

Šef Komunističke partije Sovjetskog Saveza i šef sovjetske države postao Konstantin Černjenko, naslednik preminulog Jurija Andropova. Posle Černjenka, koji se na čelu sovjetske države nalazio manje od godinu dana, izabran je Mihail Gorbačov, sedmi i poslednji lider sovjetske države.

14.februar 1984.

Evropski parlament usvaja ugovor o osnivanju Evropske unije većinom od 237 glasova, sa 34 glasa protiv i 54 uzdržana glasa. Evropska unija je trebalo da predstavlja objedinjavajući krov za Evropsku zajednicu, Evropski monetarni sistem i Evropsku političku saradnju. Evropski parlament su činili parlamentarci iz deset zemalja članica EZ. Još oktobra 1972. godine predsednici država i vlada EZ su doneli odluku u Parizu o prerastanju EZ u EU.

21.februar 1984.

Umro ruski (sovjetski) književnik Mihail Aleksandrovič Šolohov, dobitnik nobelove nagrade. (Rođen: Krusilin/Ruska Imperija/Rusija 24.maj 1905. - Umro: Vjošenska/Sovjetski Savez/Rusija 21.februar 1984.)

1905-1984

Mart 1984

03.mart 1984.

Zemljotres na Kopaoniku pričinio znatnu materijalnu štetu, srećom bez ljudskih žrtava.

05.mart 1984.

Umro italijanski pevač Tito Gobi, operski bariton svetskog ugleda. (Rođen: Basano del Grapa/Kraljevina Italija/Italija 24.oktobar 1913. - Umro: Rim/Italija 05.mart 1984.) Posebno je upamćen po ulozi u “Toski” Đakoma Pučinija u kojoj mu je partner bila Marija Kalas.

1913-1984

12.mart 1984.

U Velikoj Britaniji počeo generalni štrajk rudara.

23.mart 1984.

Umro mađarski pisac i prevodilac Zoltan Čuka, koji je najveći deo stvaralaštva posvetio prevođenju na mađarski dela pisaca srpskog jezika, od Njegoša do savremenih - više od sto knjiga. (Rođen: Plandište/Austro-Ugarska monarhija/Srbija 22.septembar 1901. - Umro: Erd/Mađarska 23.mart 1984.) Dela: "Istorija književnosti jugoslovenskih naroda", "Zvezdana prašina" (antologija lirike na srpskom jeziku), zbirke poezije "Putevi", "Ognjeno zvono", "Moje dve domovine".

1901-1984

26.mart 1984.

Srpski (jugoslovenski) pisac Branko Ćopić okončao svoj život skočivši sa savskog mosta u Beogradu. (Rođen: Hašani (Krupa na Uni)/Austro-Ugarska monarhija/Republika Srpska/Bosna i Hercegovina 01.januar 1915. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 26.mart 1984.) U Drugom svetskom ratu borio se zajedno sa partizanima protiv okupatora radivši do kraja rata kao ratni dopisnik zajedno sa svojim nerazdvojnim prijateljem i kumom, takođe poznatim književnikom Skenderom Kulenovićem. Tematika Ćopićevih dela je prevashodno usmerena na narodnooslobodilačku borbu i neposrednu posleratnu stvarnost. Ostaće upamćen pre svega kao jedan od najvećih dečjih pisaca na prostorima bivše Jugoslavije. Napisao je preko trideset knjiga za decu. Nakon Drugog svetskog rata završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Uočivši nakon oslobođenja zemlje niz ružnih pojava u toliko idealizovanom socijalističkom jugoslovenskom društvu, Ćopić će početi sa pisanjem satiričnih priča u kojima je te pojave oštro kritikovao. Jedna od njih koju je nazvao “Jeretička priča” izazvaće veliku buru nezadovoljstva tadašnje komunističke vlasti i hajku drugova komunista na njega među kojima i Josipa Broza Tita lično. Duševni nemiri koji su ga proganjali i razdirali nagnaće ga da izvrši samoubistvo skočivši sa beogradskog savskog mosta.

1915-1984

April 1984

03.april 1984.

Prvi put u programu Radio Beograda emitovana muzika sa kompakt – diska.

08.april 1984.

Umro ruski (sovjetski) fizičar Pjotr Leonidovič Kapica, jedan od najistaknutijih fizičara XX veka, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1978, inostrani član Srpske akademije nauka i umetnosti. (Rođen: Kronštat/Ruska Imperija/Rusija 08.jul 1894. - Umro: Moskva/Sovjetski Savez/Rusija 08.april 1984.) Od 1921. do 1934. radio je u Velikoj Britaniji, a po povratku je rukovodio Institutom Akademije nauka Sovjetskog Saveza za fiziku. Uspeo je da stvori vrlo jaka magnetna polja, otkrio je zavisnost električnog otpora polikristalnih metala od jakog magnetskog polja, koja nosi njegovo ime, radio je na fizici niskih temperatura (helijum II, tečni vazduh, vodonik), unapredio je hidrodinamiku, posebno u oblasti termičkih pojava u tankim slojevima tečnosti.

1894-1984

19.april 1984.

Lansiran prvi kineski telekomunikacioni satelit, što su pre Kine uspeli samo Sovjetski Savez i SAD.

20.april 1984.

Velika Britanija saopštila da će njena administracija u Hongkongu (Viktoriji) prestati da funkcioniše 1997.

21.april 1984.

U rudniku "Rembas-Zastava" u Resavici u nesreći poginula 33 rudara.

26.april 1984.

Umro američki džez muzičar afroameričkog porekla Vilijam „Kaunt“ Bejzi, kompozitor i vođa orkestra. (Rođen: Red Bank/Nju Džerzi/Sjedinjene Američke Države 21.avgust 1904. - Umro: Holivud/Florida/Sjedinjene Američke Države 26.april 1984.) Osnovao je 1937. orkestar koji je ubrzo stekao slavu najboljeg sving-orkestra u svetu što ne čudi jer su u sastavu istog bili vrhunski muzičari, uključujući pevačicu Bili Holidej i trubača Baka Klejtona.

1904-1984

Maj 1984

08.maj 1984.

Sovjetski olimpijski komitet odlučio da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši Vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.

16.maj 1984.

Umro američki pisac Irvin Šo, čija se proza odlikuje snažnom dramatičnošću, društvenom svešću i živim dijalogom. (Rođen: Bronks/Njujork/Njujork/Sjedinjene Američke Države 27.februar 1913. - Umro: Davos/Švajcarska 16.maj 1984.) Borio se u Drugom svetskom ratu kao američki vojnik u Evropi i Africi. Neka od njegovih dela: romani “Mladi lavovi”, “Lusi Kraun”, “Glasovi letnjeg dana”, “Prosijak i lopov”, zbirke pripovedaka “Mornar sa Bremena”, “Dobrodošli u grad”, drame “Opsada”, “Sinovi i vojnici”, “Ubica”, putopis “Udruštvu delfina” itd.

1913-1984

28.maj 1984.

Iran uputio upozorenje arapskim zemljama da se ne mešaju u Iransko-irački rat jer će u suprotnom „snositi posledice“. Upozorenje arapskim državama da ostanu po strani kada je u pitanju rat između Irana i Iraka je uputio iranski predsednik Ali Hamnei.

31.maj 1984.

Rođen srpski plivač Milorad Čavić, evropski šampion. (Rođen: Anahajm/Kalifornija/Sjedinjene Američke Države)

Jun 1984

06.jun 1984.

Prilikom intervencije indijske vojske protiv ekstremističkih Sika poginulo najmanje 250 Sika i 47 vojnika. Siki su bili zabarikadirani u kompleksu "Zlatnog hrama" u Amricaru. Prema indijskim vojnim izvorima poginulo je najmanje 250 Sika i 47 vojnika. Pojedini mediji procenjivali su da je tada poginulo oko 1.000 ljudi.

11.jun 1984.

Umro italijanski političar Enriko Berlingver, jedan od najistaknutijih predstavnika „evrokomunizma“ i generalni sekretar Komunističke partije Italije od 1972. do smrti 1984. (Rođen: Sasari/Kraljevina Italija/Italija 25.maj 1922. - Umro: Padova/Italija 11.jun 1984.) Evrokomunizam je zvanično „spoj demokratije i socijalizma“ odnosno odustajanje od ideje revolucionarnog dolaska na vlast i prihvatanje institucija parlamentarizma. Bio je i tvorac strategija „istorijskog kompromisa“ sa građanskim strankama, pre svega sa demohrišćanima, i „demokratske alternative“. U ranoj mladosti postao je komunista i 1944. je uhapšen kao sekretar komunističke omladine u rodnom Sasariju na Sardiniji. U Centralni komitet partije ušao je 1945, član Politbiroa postao je 1959, a zamenik generalnog sekretara 1969. Kao lider partije potpuno je suzbio sovjetski uticaj u najvećoj komunističkoj partiji na Zapadu.

1922-1984

14-17.jun 1984.

Održani drugi opšti evropski izbori za Evropski parlament. Izbori se održavaju svake pete godine. Prethodni, prvi opšti izbori su održani juna 1979. godine.

22.jun 1984.

Rođen srpski teniser i reprezentativac Janko Tipsarević. (Rođen: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija)

30.jun 1984.

Umrla američka književnica Lilijan Helman. (Rođena: Nju Orleans/Luizijana/Sjedinjene Američke Države 20.jun 1905. - Umrla: Ouk Blafs/Masačusets/Sjedinjene Američke Države 30.jun 1984.) Veći deo njenog opusa je socijalnog karaktera. U memoarskim delima opisala je iskustva iz Španije i Sovjetskog Saveza, veze sa vodećim američkim intelektualcima i vreme makartizma, antikomunističku hajku koju je u prvoj polovini pedesetih godina XX veka predvodio američki republikanski političar Džozef Makarti. Neka od dela: drame “Dečji čas”, “Male lisice”, “Straža na Rajni”, memoarske knjige “Nedovršena žena”, “Nitkovsko vreme” itd.

1905-1984

Jul 1984

20.jul 1984.

Umro srpski (jugoslovenski) pisac i diplomata Marko Ristić, jedan od najaktivnijih srpskih nadrealista. (Rođen: Beograd/Kraljevina Srbija/Srbija 20.jun 1902. - Umro: Beograd/SFR Jugoslavija/Srbija 20.jul 1984.) Pesnik, esejista i kritičar, Marko Ristić jedan je od osnivača nadrealističkog pokreta kod nas. Rođen je u uglednoj beogradskoj porodici. Posle završenog Filozofskog fakulteta u Beogradu, u međuratnom periodu je izdavao i uređivao većinu nadrealističkih časopisa. Po završetku Drugog svetskog rata bio je ambasador FNRJ u Parizu. Uređivao je časopise i revije: “Putevi“, “Svedočanstva“, “Nemoguće“ i “Nadrealizam danas i ovde“. U posleratnim godinama objavljivao je u “Politici“ tekstove o aktuelnim problemima. Kao retko koji naš pisac , ostao je veran i dosledan svom književnom ukusu, umetničkom programu i društveno-političkoj opredeljenosti, što su neki tumačili kao Ristićevu nemoć da ide dalje i u korak sa vremenom. Krajem 1990. njegova supruga Jelica - Ševa i kćerka Mara poklonile su Beogradu biblioteku i arhiv Marka Ristića. U Muzeju savremene umetnosti u Beogradu nalazi se Legat koji nosi njegovo ime. Dela: pesme "Od sreće i od sna", "Bez mere", "Nox microcosmica", eseji "Nacrt za jednu fenomenologiju iracionalnog" (sa Kočom Popovićem), "Koje su pobude i kakvi uspesi školske filozofije", "Smrt fašizmu - sloboda narodu", "Književna politika", "Ljudi u nevremenu", "Od istog pisca", "Krleža", "Prostor-vreme", "Politička književnost", "Nacer tiempo", "Svedok ili saučesnik".

1902-1984

25.jul 1984.

Sovjetski kosmonaut Svetlana Savickaja postala prva žena koja je „kročila u otvoreni kosmos“ pošto je izašla iz svemirskog broda „Sojuz 12“.

26.jul 1984.

Umro američki statističar Džordž Horas Galup, direktor “Galupovog instituta” za ispitivanje javnog mnjenja. (Rođen: Džeferson/Ajova/Sjedinjene Američke Države 18.novembar 1901. - Umro: Sigrisvil/Švajcarska 26.jul 1984.) Institut je osnovao 1935. Ta privatna organizacija koja se izdržava prodajom usluga, prva je počela da sistematski ispituje stavove pojedinaca ili grupa o raznim pitanjima političkog, ekonomskog i društvenog života, služeći se posebnim statističkim metodama zasnovanim na anketiranju.

1901-1984

27.jul 1984.

Umro engleski filmski i pozorišni glumac Džejms Mejson. (Rođen: Hadersfild/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 15.maj 1909. - Umro: Lozana/Švajcarska 27.jul 1984.) Filmovi: "Begunac", "Sedmi veo", "Čovek u sivom", "Zvezda je rođena", "Julije Cezar", "Lolita", "Sever severozapad", "Lord Džim", "Galeb", "Ubistvo po narudžbini".

1909-1984

28.jul 1984.

Predsednik SAD Ronald Regan otvorio XXIII Olimpijske igre u Los Anđelesu, koje su bojkotovali Sovjetski Savez i ostali saveznici Moskve, izuzev Rumunije, Kube i još nekoliko socijalističkih zemalja. To je bio revanš Amerikancima za bojkot Olimpijskih igara u Moskvi 1980. a Igre u Los Anđelesu bojkotovali su i Iran, Libija, Albanija i Bolivija.

Avgust 1984

05.avgust 1984.

Umro američki glumac velškog porekla Ričard Barton, koji se sjajnim talentom najpre nametnuo u pozorištu igrajući karakterne uloge u Šekspirovim komadima, posle čega je ostvario sjajnu filmsku karijeru. (Rođen: Pontridiven/Vels/Ujedinjeno Kraljevstvo 10.novembar 1925. - Umro: Selinji/Švajcarska 05.avgust 1984.) Filmovi: "Kleopatra", "Beket", "Ana od hiljadu dana", "Ukroćena goropad", "Dr Faust", "Komedijaši", "Trocki", "Sutjeska".

1925-1984

12.avgust 1984.

U Los Anđelesu završene XXIII Olimpijske igre na kojima je učestvovalo 140 zemalja. Jugoslavija je imala rekordnu olimpijsku žetvu - sedam zlatnih medalja, četiri srebrne i sedam bronzanih.

13.avgust 1984.

Umro jermenski (sovjetski) velemajstor Tigran Vartanovič Petrosjan, šahovski prvak sveta od 1963. dp 1969. (Rođen: Tbilisi/Ruska Imperija/Gruzija 17.jun 1929. - Umro: Moskva/Sovjetski Savez/Rusija 13.avgust 1984.)