VREMEPLOV
1861 - 1862
1861
Januar 1861
02.januar 1861.
Na pruski kraljevski tron stupa Ludvig Fridrih Vilhelm I u svojoj 64 godini života. Ostaće upamćeni kao poslednji pruski kralj i prvi nemački car nakon ujedinjenja Pruske i ostalih nemačkih država 18. januara 1871. godine. Na carskom prestolu će ostati do svoje smrti 1888. godine. Njegov verni pratilac od 1862. godine, kroz kraljevsku a potom carsku karijeru bio je «gvozdeni» kancelar Oto fon Bizmark, najzaslužniji za nemačko ujedinjenje.
03.januar 1861.
Predstavnici Delavera odlučili da ova država ostane u Uniji Američkih Država.
09.januar 1861.
_svg.png){kind=small}
Predstavnici Misisipija odlučili da ova država istupi iz Unije Američkih Država, druga država koja je istupila nakon Južne Karoline. Predsednik buduće Konfederacije Američkih Država Dejvis Džeferson bio je poreklom iz ove države.
10.januar 1861.
_svg.jpg){kind=small}
Predstavnici Floride odlučili da ova država istupi iz Unije Američkih Država.
11.januar 1861.
Predstavnici Alabame odlučili da ova država istupi iiz Unije Američkih Država.
19.januar 1861.
Predstavnici Džordžije odlučili da ova država istupi iz Unije Američkih Država.
21.januar 1861.
Džeferson Dejvis podnosi ostavku na mesto u Senatu Sjedinjenih Država.
Rođen srpski vajar Đorđe Jovanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor i direktor Umetničke škole u Beogradu. (Rođen: Novi Sad/Austrijsko carstvo/Srbija 21.januar 1861. - Umro: Beograd/FNR Jugoslavija/Srbija 23.mart 1953.) Rođen je u Novom Sadu kao najmlađe sedmo dete, u porodici grčkog porekla. Od oca Nikole Jovanovića koji bio je učitelj, a majke lepe Grkinje Johanide ili Jovanke (po srpski). Porodica se preselila zbog očeve službe u Požarevac, gde je završio on osnovnu školu. Učitelj Jovanović se tu družio sa kolegom Đurom Jakšićem, koji je "kir" Nikolu opisao u pripovetki "Čiča Tima": "debeli daskal, rodom iz Jelade". Ahitekturu je studirao na Velikoj školi u Beogradu, a vajarstvo u Beču, Minhenu i Parizu. Kao jedan od osnivača Umetničke škole, iz koje je kasnije nastala Umetnička akademija, Jovanović je bio veoma posvećen pedagoškom radu. Najznačajniji deo njegovog stvaralačkog opusa predstavljaju javni spomenici i portreti, među kojima posebno mesto zauzimaju Spomenik kosovskim junacima u Kruševcu, Knezu Milošu u Požarevcu, Josifu Pančiću, Kosti Taušanoviću, Vuku Karadžiću i Vojvodi Vuku u Beogradu, kao i niz spomenika na beogradskom Novom groblju. Đorđe Jovanović je bio atletskog stasa i avanturističkog - sportskog duha, i spada u prve i najbolje srpske velosipediste i planinare. Pravio je nekoliko velikih evropskih tura, vozeći velosiped (preteču bicikla) po hiljadu i više kilometara kilometara u nizu, kao 1886. godine. Uputio se iz Pariza u rumunski grad Kostancu na obali Crnog mora. Njegova umetnički građena i ukrašena vila u beogradskoj ulici Skerlićeva 6. bila je pravi umetnički dom. U toj kući sa velikim ateljeom, on će izvajati sjajna dela i mirno proživeti uz svoju drugu suprugu, mnogo mlađu Francuskinju, lepoticu Margo. On je jedan od osnivača slikarskog društva Lada i njen član do 1910. Bio je u član i umetničkog društva Medulić. Posle rata ponovo je bio član Lade, sve do 1932. Jedan je od osnivača Udruženja likovnih umetnika Beograda.
1861-1953
92
26.januar 1861.
_svg.png){kind=small}
Predstavnici Luizijane odlučili da ova država istupi iiz Unije Američkih Država.
29.januar 1861.
Kanzas pristupio SAD kao 34-ta država članica. Nakon građanskog rata koji je vođen na teritoriji Kanzasa (1854-59) u kojem su na kraju pobedu odneli borci protiv ropstva donet je Viandot ustav jula 1859. godine kojim se odbacuje ropstvo i priznaje pravo glasa ženama i crncima dok se ženama priznaju i vlasnička prava. Kanzas pristupa Uniji kao slobodna država neposredno pred izbijanje Američkog građanskog rata u kome će takođe pobedu odneti baš kao i u Kanzasu borci protiv ropstva.
Februar 1861
01.februar 1861.
Predstavnici Teksasa odlučili da ova država istupi iz Unije Američkih Država.
02.februar 1861.
Potpisan sporazum između Francuske i Monaka kojim se Monako odrekao 95% svoje teritorije u zamenu za priznanje suvereniteta - Monako postaje grad-država. Knez Monaka Karlo III se odrekao u korist Francuske formalnih prava na gradove Menton i Roquebrune u zamenu za četiri miliona franaka i priznanje punog suvereniteta. Nakon odluka Bečkog kongresa 1815. godine, Monako se našao pod protektoratom Kraljevine Sardinije. Oba grada su se odvojili od Monaka 1848.godine pa su ovim sporazumom formalno predati Francuskoj.
04.februar 1861.
_svg.jpg){kind=small}
U Montgomeriju u državi Alabama, predstavnici prvih sedam otcepljenih država od Unije Američkih Država (biće ih ukupno 13), ustanovili Privremeni Kongres Konfederativnih Država
08.februar 1861.
Osnovana Konfederacija Američkih Država od strane sedam otcepljenih država od Unije Američkih Država. U periodu od 20. decembra 1860. do 1. februara 1861. godine, od Unije su se otcepile Južna Karolina, Misisipi, Florida, Alabama, Džordžija i Luizijana. Te države su se protivile oslobađanju crnih robova, ali i sve jačem ekonomskom uticaju industrijski razvijenog severa. Konfederacija je osnovana u gradu Montogomeri u državi Alabami. Početkom marta Teksas će postati sedma članica Konfederacije dok će joj nakon otpočinjanja Američkog građanskog rata još četiri države pristupiti: Virdžinija, Arkansas, Severna Karolina i Tenesi. Za predsednika Konfederacije je izabran Dejvis Džeferson iz Misisipija dok je njegov zamenik bio Aleksandar Stivens iz Džordžije. Prva zastava Konfederativnih Država Amerike usvojena 4. marta
09.februar 1861.
Za privremenog predsednika Konfederacije Američkih Država proglašen Dejvis Džeferson, a Aleksander Stivens za podpredsednika. Proglašenje je izvršeno od strane konstitutivne konvencije u gradu Montgomeri u Alabami. Džeferson je inaugurisan za predsednika 18.februara.
11.februar 1861.
Predstavnički dom SAD donosi rezoluciju kojom se garantuje nemešanje u ropstvo u bilo kojoj državi.
18.februar 1861.
Za predsednika Konfederacije Američkih Država inaugurisan Dejvis Džeferson iz Misisipija.
23.februar 1861.
Novoizabrani predsednik Abraham Linkoln tajno stiže u Vašington zbog sumnje da u Baltimoru postoji zavera za njegovo ubistvo.
24-25.februar 1861.
Bitka kod Ko Hoa - važna francuska pobeda u kampanji Kočinčina (1858–62). Ova kampanja, vođena između Francuza i Španaca s jedne i Vijetnamaca s druge strane, počela je kao ograničena kaznena ekspedicija, a završila se kao francuski osvajački rat. Rat se završio osnivanjem francuske kolonije Kočinčina, događajem koji je označio skoro vek francuske kolonijalne dominacije u Vijetnamu.
26.februar 1861.
Usvojen ustav Austrijskog carstva pod nazivom Februarski patent kojim je zamenjena tzv. Oktobarska diploma - težnja ka očuvanju centralizma. Prethodio je donošenju Austro-ugarske nagodbe. Predstavlja poslednji pokušaj austrijskog cara Franje Josifa (1848-1916) da prisilno suzbije nezadovoljstvo Mađara. Oktobarska diploma, kao pokušaj cara Franje Josifa da reši nezadovoljstvo Mađara, nije postigla rezultate. Mađari su tražili više, dok su Srbima oduzeta prava na autonomnu oblast (Vojvodstvo Srbiju i Tamiški Banat). Usledili su nemiri u zemlji koji su primorali cara da problem reši na drugačiji način. Početkom februara car je uveo u vladu kao ministra unutrašnjih poslova predstavnika krupne austrijske buržoazije Antona Šmerlinga. Njegov zadatak je bio da državi pripremi novo ustavno rešenje, što je on i učinio već krajem meseca donošenjem Februarskog patenta.
27.februar 1861.
Ruske trupe ubile petoricu demonstranata u Varšavi na demonstracijama protiv ruske vlasti nad Poljskom.
28.februar 1861.
Organizovana teritorija Kolorada u SAD, koja će postati 01.avgusta 1876.godine 38 država Unije Američkih Država.
Mart 1861
03.mart 1861.
Car Aleksandar II manifestom proglašava Ukidanje kmetstva u Ruskoj imperiji. Aleksandar II je marta 1861. godine potpisao „Uredbu o oslobođenju seljaka od kmetske zavisnosti“ koja je u obliku carskog Manifesta saopštena javnosti. Više od 47 miliona kmetova je oslobođeno lične zavisnosti od plemstva kao i vezanosti za zemlju. Ovim aktom bivši kmetovi dobili su i potpuno pravo slobodnog poslovanja. Uredba unosi krupne promene, ali nije birno oštetila aristokratiju. Plemići su proglašeni vlasnicima zemlje koju seljaci obrađuju, a ukoliko seljaci žele da tu zemlju zadrže u svojim rukama, moraju je otkupiti. Čitavih 20 godina nakon donošenja Uredbe, petina seljaka neće uspeti da otkupi zemlju. Druga pogodnost za plemstvo je pravo da od mužika „odrežu“ komad zemlje i priključe ga svom posedu.
04.mart 1861.
Održana predsednička inaguracija Abrahama Linkolna izabranog za 16. predsednika SAD 6.novembra 1860.godine. Do njegovog stupanja na dužnost iz Unije je istupilo sedam država koje su formirale Konfederaciju Američkih Država na čije čelo je izabran Dejvis Džeferson. Nepomirljive razlike između Severa i Juga dovešće do izbijanja Američkog građanskog rata 12.aprila 1861.godine.
Usvojen izgled prve zastave Konfederacije Američkih Država od ukupno tri koliko ih je bilo do kraja građanskog rata. U pitanju je zastava koja je u celini podeljena na tri horizontalne pruge. U pitanju su dve crvene, gornja i donja i bela, srednja pruga. U gornjem levom uglu se nalazi kvadratno plavo polje koje pokriva deo dveju pruga, gornje crvene i bele srednje, na kome su kružno poređane bele zvezdice, njih sedam simbolišući broj članica Konfederacije koliko ih je imala neposredno po osnivanju i pridruživanju Teksasa.
10.mart 1861.
11.mart 1861.
Umro ukrajinski pisac i slikar Taras Grigorjevič Ševčenko, najveći ukrajinski pesnik XIX veka, osnivač nove ukrajinske književnosti, romantičar, revolucionar, vatreni borac za slobodu naroda. (Rođen: Morinc/Ruska Imperija/Ukrajina 09.mart 1814. - Umro: Sankt Peterburg/Ruska Imperija/Rusija 10.mart 1861.) Taras Ševčenko je rođen kao kmet - rob. Sa devet godina je ostao bez majke, a dve godine kasnije i bez oca. Osnovno obrazovanje stekao je u seoskoj školi služeći đakonu. Tu je otkrio svoju sklonost ka slikanju. Taj njegov dar otkrio je ukrajinski spahija Engelgardt kome je Ševčenko pripadao. U želji da ima svog dvorskog slikara, Engelhardt školuje mladog Tarasa - najpre u Vilnjusu, a zatim i u Peterburgu. Poezijom inspirisanom narodnim stvaralaštvom utemeljio je književni ukrajinski jezik. Kao ukrajinski nacionalista proveo je više godina u progonstvu u Sibiru, a mnoga njegova dela našla su se na udaru carske cenzure. Ruski režim je, u to vreme, Ukrajince smatrao sastavnim delom ruskog naroda, kao Maloruse. Neka od dela: zbirka pesama i poema "Kobzar", poema "Hajdamaki", romani (na ruskom) "Najamnica", "Kneginja", "Muzikant", "Blizanci", "Umetnik" itd. Taras Ševčenko svojim likom i delom potpuno se uklapa u stereotip oca moderne nacije. Status „nacionalnog proroka“ Ševčenko je stekao delom time što je njegovo stvaralaštvo u uslovima nestrukturiranog ukrajinskog društva preuzelo na sebe poetsku funkciju patriotskog buđenja, u svojim delima oživeo je slavne stranice ukrajinske istorije, stvorio novi nacionalni mit. U Ševčenkovoj sudbini Ukrajinci simbolično vide istorijski razvoj Ukrajine. Grad Aktau na obali Kaspijskog mora u Kazahstanu nosio je ime Ševčenko od 1964. do nezavisnosti Kazahstana 1992. godine.
1814-1861
47
17.mart 1861.
Proglašeno ujedinjenje Kraljevine Italije - za prvog kralja proglašen Viktor Emanuel II iz kuće Savoja, za prvu prestonicu proglašen Torino, do 1865. (nedostaju oblasti Rima i Venecije). Ova država pod vođstvom Savojske dinastije službeno je postojala sve do 1946. godine, kad je monarhija ukinuta i Italija postala republika. Kraljevina Italija bila je prva talijanska država koja je obuhvatala celo Apeninsko poluostrvo nakon pada Rimskog Carstva. Grof Kamilo Benso di Kavur, borac za ujedinjenje Italije, postao prvi predsednik vlade ujedinjene italijanske države 23.marta.
19.mart 1861.
Završen Prvi Taranaki rat između britanskih kolonijalista i domorodačkih Maora na Novom Zelandu, otpočeo marta 1860. Prvi Taranaki rat (takođe poznat kao Severni Taranaki rat) bio je oružani sukob oko vlasništva nad zemljom i suvereniteta koji se odvijao između Maora i Kolonije Novi Zeland u regionu Taranaki na Severnom ostrvu Novog Zelanda od marta 1860. do marta 1861. godine. Rat je izazvan sporom između kolonijalne vlade i naroda Te Ati Ava, predvođenog Viremom Kingijem Te Rangitakeom, oko prevarne prodaje zemljišnog bloka Pekapeka u Vaitari. Sporazum je orkestrirao maloletni Te Ati Ava rangatira Te Teira Manuka oko zemlje koju nije imao ovlašćenje da proda po maorskom zakonu. U početku je sukob bio oko individualnog vlasništva i kolektivnog vlasništva nad zemljom, ali je potom izbio opšti rat koji se ubrzo proširio po celom regionu. Borilo se u njemu više od 3.500 carskih vojnika dovedenih iz Australije, kao i dobrovoljnih vojnika i milicije, protiv maorskih snaga koje su se kretale između nekoliko stotina i oko 1.500.
20.mart 1861.
21.mart 1861.
Potpredsednik Konfederativnih Američkih Država Aleksander H. Stivens održao govor u kojem je istakao: "ugaoni kamen" Konfederacije je da crnac nije jednak belcu i da je ropstvo superiornoj rasi prirodno stanje.
28.mart 1861.
Južni deo Teritorije Novi Meksiko proglasio otcepljenje od Unije Američkih Država pod nazivom Arizona.
30.mart 1861.
Britanski hemičar i fizičar Vilijam Kruks otkrio hemijski element talijum uz pomoć spektroskopije.
April 1861
02-20.april 1861.
_svg.png){kind=small}
Održan Blagoveštenski sabor, pretposlednji crkveno-narodni sabor Srba u Habzburškim zemljama u Sremskim Karlovcima pod predsedništvom patrijarha Josifa Rajačića. Na osnovu privilegija dobijenih od Beča, zatraženo je, osim očuvanja crkveno-školske autonomije, posebna teritorija za Srbe pod nazivom Vojvodina Srpska, s vojvodom na čelu i sopstvenom administracijom, ali Ugarski sabor potom nije želeo ni da razmotri te zahteve. Održavanje Sabora odobrio je austrijski car Franc Jozef, ali ga je dvor u Beču iskoristio jedino da zaplaši nelojalni deo mađarske aristokratije i umanji njihove aspiracije. Sabor je ipak značajan za istoriju Srba u Vojvodini, kao i srpskog naroda uopšte, jer je jasno naglasio da se ne slaže sa ukidanjem - "Vojvodine srbske i tamiškog Banata" (obrazovane posle revolucije 1848/9). Bio je to "najintelektualniji sabor u istoriji Srba iz Ugarske", prvi ozbiljniji sukob konzervativno-klerikalnih i liberalno-demokratskih težnji, konzervativna većina je za oslonac na Beč, liberali za Ugarsku, srednja struja za ujedinjenje sa Trojednicom (Kraljevinom Hrvatske i Slavonije na čijem čelu je bio poglavar dinastije Habzburg kao kralj).
12.april 1861.
američki građanski rat
Počeo Američki građanski rat napadom artiljerije Konfederacije na utvrđenje Unije, Fort Samter u Čarlstaunu u državi Južna Karolina u 4:30 izjutra. Garnizon na čelu sa Robertom Andersonom se predao dva dana kasnije. Konfederacija Američkih Država sastavljena od 11 članica država Juga je ratovala protiv 23 države Severa i Zapada koje su podržavale federalnu vladu na čelu sa predsednikom Abrahamom Linkolnom. Sever je ratovao u cilju očuvanja Unije i ukidanja ropstva a Jug da pobedom obezbedi da bude priznat kao posebna nezavisna nacija koja će očuvati ropstvo u svim državama članicama Konfederacije. Unija, pored toga što je imala duplo veći broj članica u kojima je živelo 22 miliona stanovnika, posedovala je razvijeniju mrežu pruga i uopšte snažniju industriju. Vojska Unije je brojala oko 2 miliona vojnika nakon 1863. godine naspram ukupno 850 000 koliko je bilo vojnika Juga. Države Juga su imale svega 5,5 miliona belih i 3,5 miliona crnih stanovnika. Industrija juga se zasnivala uglavnom na proizvodnji pamuka.
17.april 1861.
_svg.png){kind=small}
Predstavnici Virdžinije odlučili da ova država istupi iz Unije Američkih Država.
20.april 1861.
Iako protivnik secesije, pukovnik Robert E. Li napušta vojsku Unije kako bi preuzeo snage rodne Virdžinije. Li će tokom građanskog rata biti najuspešniji general konfederativnog Juga
24.april 1861.
Bezdnenski seljački ustanak, poznat i kao Bezdnenski nemiri, ustanak organizovan od strane bivših kmetova nakon Ruske reforme emancipacije iz 1861. godine. Događaj se odigrao u Spaskom okrugu Kazanjske gubernije, tačnije u selu Bezdna. Vođa nemira bio je pismeni seljak Anton Petrov. Počeo je da ubeđuje svoje komšije da lokalni zvaničnici pogrešno tumače nove reforme koje je donela Ruska reforma emancipacije iz 1861. godine. Ustanici su verovali da im je car dao potpunu slobodu i izjavili su da će odbiti da nastave da plaćaju svojim zemljoposednicima i obustave sve radove na svojim parcelama. Hiljade seljaka pridružilo se nemirima. Nemire je ugušio general-major grof Apraksin i grupa vojnika koji su otvorili vatru na seljake. Između sto i tri stotine seljaka je ranjeno ili ubijeno.
26.april 1861.
Donet Ustav Tunisa, prvi ustav pisan na arapskom jeziku - suspendovan usled nemira 1864.godine.
27.april 1861.
Predsednik Abraham Linkoln suspendovao Habeas corpus - pravni postupak kojim se poziva na nadležnost suda da preispita pritvaranje ili zatvaranje pojedinca kako bi se utvrdilo da li njegovo zatočenje zakonito.
Maj 1861
06.maj 1861.
Predstavnici Arkanzasa odlučili da ova država istupi iz Unije Američkih Država.
07.maj 1861.
Predstavnici Tenesija odlučili da ova država istupi iz Unije Američkih Država.
Rođen indijski pisac, dramaturg i filozof Rabindranat Tagore, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. (Rođen: Kalkuta/Britanska Indija/Indija 07.maj 1861. - Umro: Kalkuta/Britanska Indija/Indija 07.avgust 1941.) Po opštoj oceni literata Tagore je neprevaziđene vrednosti. Napisao je više od hiljadu poema, 24 drame, osam romana, najmanje osam tomova pripovedaka, više do 2 000 pesama i mnoštvo eseja. Pisao je na bengalskom jeziku, a poeziju je sam prevodio na engleski. Napustio je tradicionalni književni bengalski i pisao na govornom jeziku. Njegovo delo odlikuje se snagom i jasnoćom misli, dostojanstvenom emotivnošću, ali ga krasi i duboka društvena odgovornost. Glavni cilj mu je bio povezivanje istočne i zapadne kulture. neka od dela: zbirke pesama „Gradinar“, „Gitandžali“, zbirke pripovedaka „Grupa priča“, „Zlatan čamac“, „Kasna žetva“, „Snovi“, roman „Gora“, lirske drame „Čitra“, „Malini“, publicistički rad „Nacionalizam“ itd.
Bio je najmlađi sin (sedmo dete) hinduističkog filozofa i verskog mistika Devendranaha. Zadivljen prirodom i njenim detaljima, svoje prve pesme napisao je u svojoj osmoj godini. Do sedamnaeste godine života obrazovao se kod kuće, kada je na očevo insistiranje otišao u Englesku i da bi studirao prava. Studije u Engleskoj nije dovršio, već se vratio u Indiju i opredelio za književnost. Tokom boravka u Londonu objavio je svoje prve dve zbirke pesama - „Večernje pesme“ i „Jutarnje pesme“. Godine 1913. dobio je
1861-1941
80
Nobelovu nagradu za književnost za zbirku pesama „Gitandžali“, upravo u to vreme gubi i ženu i decu. Ovu zbirku pesama je napisao 1910. u Bengalu, a dve godine kasnije ista se izdaje u Londonu u prevodu na engleski jezik. Godine 1915. britanska vlada ga je proglasila za viteza. Titule se odrekao posle masakra u Amricaru 1919. godine, u znak protesta protiv vladara. Tagore je takođe pisao i priče, romane, pozorišne komade, eseje, mjuzikle, putopise i memoare. Bavio se i slikanjem i komponovanjem. Napisao je reči i muziku indijske nacionalne himne (Đana Gana Mana). Takođe je autor reči i melodije pesme koja je danas himna Bangladeša (Amar šonar Bangla).
08.maj 1861.
Prestonica Virdžinije Ričmond proglašena za prestonicu Konfederativnih Američkih Država.
13.maj 1861.
Kraljica Ujedinjenog Kraljevstva Viktorija izdaje „proglas o neutralnosti“, kojim se otcepljene države priznaju kao države sa pravom na rat.
17.maj 1861.
Englez Tomas Kuk organizovao prvi turistički „paket aranžman“ u svetu, šestodnevno putovanje iz Londona u Pariz.
20.maj 1861.
Predstavnici Severne Karoline odlučili da ova država istupi iz Unije Američkih Država.
Predstavnici Kentakija proglasili neutralnost u započetom američkom građanskom ratu. Neutralnost je trajala do ulaska trupa Konfederacije u Kentaki 3.septembra.
21.maj 1861.
Cušimski incident - ruski mornari se sukobili sa japanskim seljacima i samurajima na ostrvu Cušima.
Rođen srpski glumac i reditelj Milorad Gavrilović, upravnik Narodnog pozorišta u Beogradu, jedan od najdarovitijih i najobrazovanijih glumaca svog vremena. (Rođen: Valjevo/Kneževina Srbija/Srbija 21.maj 1861. - Umro: Beograd/Kraljevina Jugoslavija/Srbija 26.april 1931.) Gavrilović je rođen u Valjevu, gde je stekao i osnovno obrazovanje, nakon čega u Beogradu završava gimnaziju. Na scenu Narodnog pozorišta je prvi put stupio 1879, a prvih godina karijere je uz epizodne uloge u Narodnom pozorištu glumio i u putujućoj pozorišnoj družini Đure Protića, kao i u novosadskom Srpskom narodnom pozorištu. Stalni član ansambla Narodnog pozorišta postaje 1882. godine, ostavši u istom pozorištu sve do smrti. Formirao se pod uticajem Toše Jovanovića, a svoje poznavanje pozorišta upotpunio je na studijskim boravcima u Beču, Minhenu, Vajmaru, Parizu i Budimpešti. Veoma talentovan i izuzetno obrazovan, ubrzo postaje prvak trupe, nedugo zatim preuzima i ulogu reditelja, dok 1910. postaje prvi upravnik Srpskog kraljevskog narodnog pozorišta iz redova glumaca (ovu ulogu će obavljati svega pola godine). Prema opisu savremenika, bio je "snažno građen, moćna figura, lepog stasa, divne glave, nasmejanih očiju, snažnog baritonskog glasa, muževan fizičkom snagom čoveka koji je u 65. godini još preplivavao Savu. Uvek elegantan, u crnom plišanom kaputu, s crnom širokom kravatom, otmen, pedantan, doteran, izbrijan, u džepu je držao francuski list "Tan"." Rano su ga prozvali Starim gospodinom, što je nadimak koji je nosio do kraja života. U kasnijim godinama, Gavrilović postaje težak srčani bolesnik. S proleća 1931, zabrinuti prijatelji odlučuju da mu za života još jedanput javno odaju priznanje za dugogodišnji umetnički rad, tako da za poslednju nedelju aprila zakazuju obeležavanje 50 godina rada Milorada Gavrilovića. Gavrilović, međutim, umire koji dan pre zakazane proslave. Smatra se jednim od najznačajnih umetnika srpskog glumišta. Ulica Milorada Gavrilovića nalazi se na Dorćolu u Beogradu, u blizini pogona GSP-a.
1861-1931
69
29.maj 1861.
Osnovana Opšta privredna komora Hong Konga (The Hong Kong General Chamber of Commerce) samo 20 godina nakon osnivanja britanske kolonije Hong Kong. Najstarija je i jedna od najvećih poslovnih organizacija u Hong Kongu koja i danas posluje. Ima oko 4.000 korporativnih članova, koji zajedno zapošljavaju oko jedne trećine radne snage Hong Konga. To je samofinansirajuća, neprofitna organizacija koja promoviše i zastupa interese poslovne zajednice Hong Konga. Osnovna funkcija njenog rada je formulisanje preporuka za poboljšanje poslovnog okruženja, koje njenih 23 odbora specifična za industriju stalno analiziraju i redovno dostavljaju zvaničnicima Vlade Hong Konga i kreatorima politike.
Jun 1861
06.jun 1861.
Umro italijanski državnik grof Kamilo Benso Kavur, zaslužan za oslobođenje Italije od Austrije i njeno ujedinjenje pod Savojskom dinastijom. (Rođen: Torino/Francusko carstvo/Italija 10.oktobar 1810. - Umro: Torino/Kraljevina Italija/Italija 06.jun 1861.) Kavur je rođen u Torinu za vreme Napoleonove vladavine, u porodici koja je stekla imanje tokom francuske okupacije. Školovao se na Vojnoj akademiji u Torinu, no 1831. godine istupa iz vojske i proučava političko-ekonomske probleme. Pod uticajem engleske i francuske konstitucionalne monarhije razvija svoj politički cilj, a to je ujedinjenje Italije na čelu s Pijemontom. Osnovao je 1847. godine, s Čezareom Balbom, list "Il risorđimento" (preporod), zalažući se za ustavne reforme i oslobođenje Italije od austrijske dominacije. U savezu s francuskim carem Napoleonom III Bonapartom, 1859. je ratovao protiv Austrije koja je kao poražena izgubila Lombardiju. Istovremeno je pomagao italijanske rodoljube u srednjoj Italiji i akciju Đuzepea Garibaldija u južnoj Italiji, čime je doprineo da se ti delovi zemlje pripoje novoformiranoj italijanskoj kraljevini. Izuzetno je zaslužan za ujedinjenje Italije kroz odlične diplomatske poteze koje je povlačio kao premijer kraljevine Sardinije pod vladavinom kralja Viktora Emanuela iz Savojske dinastije. Godine 1861. doživeo je trijumf svog života, proglasivši ujedinjenu Italiju i postavši prvim premijerom. Zahvaljujući njemu Italija je nakon ujedinjenja postala kraljevina pod istim monarhom a ne republika za koju se borio Garibaldi.
1810-1861
50
20.jun 1861.
Rođen engleski biohemičar Frederik Gaulend Hopkins, jedan od osnivača nauke o vitaminima, koji je sa holandskim lekarom Kristijanom Ajkmanom 1929. podelio Nobelovu nagradu za medicinu. (Rođen: Istborn/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 20.jun 1861. - Umro: Kembridž/Engleska/Ujedinjeno Kraljevstvo 16.maj 1947.) Izučavao je značaj vitamina u ishrani laboratorijskih životinja i zaključio da su oni neophodni za normalan rast i razvoj organizma. Takođe je izolovao glutation i pokazao njegov veliki značaj u ćelijskoj oksidaciji i aminokiselinu triptofan. Dokazao je i da je pigment krila nekih leptira derivat mokraćne kiseline i da neke ekskretorne supstance služe kao boje u životinjskom carstvu.
1861-1947
85
25.jun 1861.
_svg.webp){kind=small}
Otomanski sultan postao Abdul Aziz posle iznenadne smrti njegovog brata Abdulmedžida. Kao 32. po redu sultan, na vlasti je bio sve do svrgavanja od strane državnih zvaničnika krajem maja 1876. godine. Umro je 4 dana kasnije izvršivši samoubistvo, mada mnogi tvrde kako je ubijen. Reforme su sprovodili Mehmed-paša i Faud-paša, koji su bili proslavljeni u istoriji osmanskog carstva. U carstvu nije bilo problema sve do njihove smrti 1875. godine, kada je država proglasila bankrot. Bio je jedini sultan koji je išao u zvanične posete inostranstvu.
26.jun 1861.
Umro slovački filolog i istoričar Pavel Jozef Šafarik, ideolog slovenske uzajamnosti i jedan od osnivača slavistike. (Rođen: Kobeljarovo/Habzburška monarhija/Slovačka 13.maj 1795. - Umro: Prag/Austrijsko carstvo/Češka Republika 26.jun 1861.) Kao direktor srpske gimnazije u Novom Sadu od 1819. do 1833. pridobio je mnoge uticajne ličnosti, uključujući vladare Srbije i Crne Gore Miloša Obrenovića i Njegoša, za šire istraživačke poduhvate u proučavanju jezika i književnosti Južnih Slovena. Bio je i predsednik "Societas slavica", prvog časopisa Slovaka u Vojvodini. Od 1833, kao bibliotekar Univerzitetske biblioteke, posvetio se u Pragu izučavanju slovenskih jezika, književnosti i istorije. Za srpsku kulturu posebno je značajna "Srpska čitanka" u kojoj je izložio poreklo i razvitak srpskog jezika, "Žitije Stevana Nemanje" i "Dušanov zakonik". Ostala dela: "Istorija slovenskog jezika i književnosti svih dijalekata", "Slovenske starine", "Slovenska etnografija", "Spomenici stare književnosti Jugoslovena", "O poreklu i zavičaju glagoljice", "Istorija jugoslovenske književnosti", "Žitija Ćirila i Metodija". U Novom Sadu se 1822. godine oženio Julijom Ambrozi de Seden, koja je bila poreklom iz nižeg slovačkog plemstva. Imali su jedanaestoro dece, od kojih je samo četvoro doživelo odraslo doba. Njegov unuk po ćerci Boženi, bio je istoričar, poznati istraživač istorije Slovena Konstantin Jireček. Bavio se istorijom Srba i drugih južnoslovenskih naroda. Šafarik je jedan od vodećih ljudi Slovačkog narodnog preporoda (drugo razdoblje preporoda), koji su se u prvom redu borili protiv mađarizacije i većinom imali panslavistička ubeđenja. Panslavisti su u to vreme smatrali da su pojedini slovenski narodi samo plemena jedinstvenog slovenskog naroda a njihovi jezici samo dijalekti jedinstvenog slovenskog jezika. U svojoj 61. godini Šafarik se razboleo, počeo je i da pati od raznih fobija. Patio je i od depresije, iako više nije imao materijalnih poteškoća i nije morao da brine o porodici. Depresija je bila uzrok njegovog skoka u reku Vltavu 23. maja 1860. godine. Bio je spašen, a ceo slučaj je izazvao mnogo uzbuđenja u javnosti. Narušenog zdravlja umro je godinu dana kasnije.
1795-1861
66
Jul 1861
02.jul 1861.
Ivan Kasatkin, kasniji sveti Nikolaj Japanski, stigao u Hakodate u Japan u koji je uveo pravoslavlje. Bio je ruski pravoslavni sveštenik, monah i episkop. Uveo je Istočnu pravoslavnu crkvu u Japan. Pravoslavna katedrala u Tokiju (metropolitanska eparhija Japana), Tokijska katedrala Vaskrsenja, neformalno je nazvana po njemu kao Nikorai-do, prvo od strane lokalne zajednice, a danas širom zemlje, u znak sećanja na njegovo delo.
12.jul 1861.
Konfederativne Države potpisale ugovor sa indijanskim plemenima Čokto i Čikaso na Indijanskoj Teritoriji (današnja Oklahoma).
13.jul 1861.
američki građanski rat
Bitka kod Koriks Forda u kojoj su snage unije pobedile konfederaliste i učvrstile svoju poziciju u Zapadnoj Virdžiniji koja se održala do kraja rata. Bitka kod Koriks Forda se odigrala na reci Čit u zapadnoj Virdžiniji (danas država Zapadna Virdžinija) kao deo kampanje „Operacije u Zapadnoj Virdžiniji“ tokom Američkog građanskog rata. Po kasnijim standardima, bitka je bila manji okršaj. Često smatrana završnim delom bitke kod Rič Mauntin, bila je završnica niza bitaka između snaga general-majora Unije Džordža B. Maklelana i brigadnog generala Konfederacije Roberta S. Garneta.
17.jul 1861.
Meksiko obustavlja isplatu kamata stranim zajmodavcima, na šta će Francuska, Velika Britanija i Španija odgovoriti intervencijom.
21.jul 1861.
američki građanski rat
Bitka kod Bul Rana. - Prva ozbiljnija bitka u građanskom ratu. Vojska Unije je krenula prema prestonici Konfederacije Ričmondu u Virdžiniji. Kod omanje reke zvane Bul Ran na severu Virdžinije, vojnike Severa su dočekale vojne formacije Konfederacije koji su odbile njihov napad i vratile ih u Vašington. Južnjački general Stounvol Džekson dobio nadimak "Kameni zid". Od 37 000 vojnika Severa oko 3000 je poginulo a od 35 000 vojnika Juga, do 2000 je izbačeno iz stroja. Ova bitka je pokazala da rat neće biti kratkog veka te da mu se mora posvetiti mnogo veća pažnja no što se u prvi mah mislilo. Ovaj poraz je pre svega uzdrmao Uniju koja je potom regrutovala još 500 000 vojnika.
28.jul 1861.
Osnovano Srpsko narodno pozorište u Novom Sadu. Gostovanje pozorišne družine Jovana Kneževića 1860. podstaklo je Jovana Đorđevića da napiše više tekstova u novosadskom "Srbskom dnevniku" o potrebi osnivanja Srpskog narodnog pozorišta. U pripremama za osnivanje učestvovali su Svetozar Miletić, Stefan Branovački, Jovan Đorđević i Jovan Jovanović Zmaj. Samo pozorište osnovano je na sednici Srpske čitaonice kojom je predsedavao Svetozar Miletić. Srpska čitaonica ustanovila je potom Društvo za Srpsko narodno pozorište koje je vodilo brigu o njemu i finansiralo ga. Konačna carska dozvola usledila je tek 1865.
Avgust 1861
01.avgust 1861.
Prva javna vremenska prognoza: postavio i predvideo admiral Robert Ficroj u Britaniji. Ficroj je bio pionirski meteorolog koji je pravio tačne dnevne vremenske prognoze, koje je nazvao novim imenom koje je izmislio: „prognoze“. Godine 1854. osnovao je ono što će kasnije biti nazvano Meteorološka služba i stvorio sisteme za pružanje vremenskih informacija mornarima i ribarima radi njihove bezbednosti. Bio je sposoban geometar i hidrograf. Kao guverner Novog Zelanda, od 1843. do 1845. godine, pokušao je da zaštiti Maore od ilegalne prodaje zemljišta.
05.avgust 1861.
američki građanski rat
Vlada SAD prvi put uvodi porez na prihod kako bi finansirala rat. Američka vojska ukida bičevanje.
06.avgust 1861.
10.avgust 1861.
američki građanski rat
Prva velika bitka zapadno od reke Misisipi, bitka kod Vilsonovog potoka, u kojoj je pobedila Konfederacija. Bitka je smatrana pobedom Konfederacije, ali Konfederati su bili previše neorganizovani i loše opremljeni da bi progonili snage Unije koje su se povlačile.
18.avgust 1861.
U Kneževini Srbiji u Kragujevcu započelo zasedanje Narodne skupštine (Preobraženska skupština) koje je trajalo do 01.septembra 1861.godine (po julijanskom kalendaru zasedanje je trajalo od 6. do 20.avgusta). Knez Mihailo Obrenović, koji je 1860. godine drugi put stupio na srpski presto, morao je da sazove skupštinu da bi proširio svoju vladavinu. Njegovu vlast je do tada ograničavao takozvani Turski ustav iz 1838. godine, koji je donela Visoka porta Turske, da bi ograničila vlast Milošu Obrenoviću. Na skupštini, Mihailo je doneo niz zakona, kojima je vešto izmanevrisao odredbe Turskog ustava, i sebi učvrstio i proširio vlast. Time je i ukinuo Turski ustav. Na toj skupštini doneto je nekoliko zakona. Od posebnog značaja je bio zakon kojim je oformljena narodna vojska. U Srbiji zavedena narodna vojska, obveznici svi muškarci od 20 do 50 godina starosti, podeljeni u dve klase (od ranije je postojala i mala stajaća vojska tj. "garnizono voinstvo") - ovo će izazvati zategnutost sa Turskom, koje će dostići vrhunac juna 1862. Zakonom o Državnom savetu (ranije samo "Savet") u Srbiji su savetnici svedeni na obične činovnike podređene Knezu. Zakonom o Narodnoj skupštini u Srbiji (savetodavno telo pod kneževom kontrolom, okuplja se svake tri godine).
27.avgust 1861.
Martin Dojl - poslednja osoba pogubljena u Britaniji zbog pokušaja ubistva. Martin Dojl Irac, osuđen je na smrt uprkos tome što je Zakon o konsolidaciji krivičnog prava (koji je ubistvo, izdaju, paljevinu u kraljevskim brodogradilištima i pirateriju učinio jedinim zločinima kažnjivim smrću) bio na snazi u vreme njegovog suđenja, jer još nije dobio kraljevsku saglasnost kada je zločin počinjen.
Septembar 1861
03.septembar 1861.
američki građanski rat
Konfederalni general Leonidas Polk ulazi u neutralni Kentaki, zbog čega ova država traži pomoć od federalne strane - tri dana kasnije Julisis S. Grant zauzima bez otpora Padjuku, Kentucky na ušću Tennesseeja u Ohio.
16.septembar 1861.
17.septembar 1861.
Argentinski građanski rat - Bitka kod Pavóna je odlučujuća pobeda Bartolomé Mitrea, lidera države Buenos Aires nad Argentinskom konfedaracijom, što vodi ponovnom ujedinjenju zemlje.
Oktobar 1861
09.oktobar 1861.
američki građanski rat
Konfederalni general Leonidas Polk ulazi u neutralni Kentaki, zbog čega ova država traži pomoć od federalne strane - tri dana kasnije Julisis S. Grant zauzima bez otpora Padjuku, Kentucky na ušću Tennesseeja u Ohio.
10.oktobar 1861.
Rođen norveški polarni istraživač Fritjof Nansen, diplomata i humanista, profesor okeanografije na Univerzitetu u Oslu, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. (Rođen: Kristijanija/Oslo/Unija Švedske i Norveške/Norveška 10.oktobar 1861. - Umro: Lisaker/Norveška 13.maj 1930.) Fritjof Nansen, jedan od najpoznatijih svetskih polarnih istraživača, stekao je svetsku slavu svojim ekspedicijama preko Grenlanda i putovanjem brodom Fram preko Arktičkog okeana. Na skijama je prešao celi Grenland 1888. Prvi je otkrio je postojanje stalnog debelog sloja leda na Arktiku. Pošto je shvatio da neće moći brodom do Severnog Pola krenuo je pešice. Istraživao je od 1893. do 1896. Grenland i Severni ledeni okean. Zajedno sa Hjalmarom Johansenom došao je najdalje na sever od svih ljudi dotada. Njih dvojica su došli aprila 1895. do 86° 14´. Prezimili su na Zemlji Franca Jozefa jedući meso polarnih medveda. Jedna britanska ekspedicija ih je spasila i pokupila u leto 1896. Bio je naučnik, kasnije profesor zoologije i okeanografije, ali i sposoban skijaš, što mu je bilo od velike koristi u polarnim istraživanjima. Godine 1888. bio je prvi koji je na sankama sa psećom vučom istražio unutrašnjost Grenlanda. Severni ledeni okean je istraživao od 1893-96. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1922. godine. Posle Prvog svetskog rata se bavio zaštitom ratnih zarobljenika i nacionalnih manjina. Kao visoki komesar Društva naroda rukovodio je repatrijacijom ratnih zarobljenika i doprineo potpisivanju Ženevskog protokola o izbeglicama. Rukovodeći Visokim poverenstvom za izbeglice zbrinuo je na stotine hiljada izbeglica. Jedna vrsta emigrantskog pasoša nazvana "Nansenov pasoš" i sada je u upotrebi kao potvrda identiteta raseljenih ljudi.
1861-1930
68
17.oktobar 1861.
Australijski granični ratovi: masakr u Kalin-la-Ringu – 19 belih doseljenika ubijeno je od strane starosedelaca Australije, nakon čega je više od 300 njih ubijeno u znak odmazde. Devetnaest muškaraca, žena i dece je ubijeno u napadu, uključujući Horacija Vilsa, vlasnika stanice Kalin-la-ringo. To je najveći masakr evropskih doseljenika od strane Aboridžina u australijskoj istoriji. U nedeljama nakon toga, policija, domaća policija i civilne odrede sprovele su „jednu od najsmrtonosnijih kaznenih ekspedicija u istoriji granica“, pronalazeći i ubivši do 370 pripadnika Aboridžina Gajiri umešanih u masakr. Najnovija studija stručnjaka za masakre kolonijalnih granica Univerziteta u Njukaslu procenjuje brojku od 90 mrtvih. Kasnije je objavljeno da je napad na grupu bio osveta za ubistvo Gajiri muškaraca od strane Vilsovog komšije, Džesija Gregsona, skvotera iz obližnje stanice Rejnvort, koji je pogrešno optužio Gajiri za krađu stoke. Prema rečima jednog od preživelih, Džona Mura, Aboridžini su prolazili kroz logor celog dana 17. oktobra 1861. godine, povećavajući broj dok ih nije bilo najmanje 50. Zatim su, bez upozorenja, napali muškarce, žene i decu nula nulama. Doseljenici su se branili pištoljima i stubovima za šator, ali je devetnaest od dvadeset pet branilaca ubijeno.
21.oktobar 1861.
američki građanski rat
Bitka kod Bols Blafa – Snage Unije pod komandom pukovnika Edvarda Bejkera poražene su od strane trupa Konfederacije, u drugoj velikoj bici u ratu. Bejker, bliski prijatelj Abrahama Linkolna, takođe je poginuo u borbama.
24.oktobar 1861.
Vestern Junion završava prvu transkontinentalnu telegrafsku liniju preko Sjedinjenih Država. Povezane su mreže na istoku i zapadu SAD. Pony Express objavljuje dva dana kasnije kraj poslovanja, posle nepunih 19 meseci rada.
31.oktobar 1861.
Pristalice Konfederacije u Misuriju proglasile otcepljenje od Unije - secesiju potpisao guverner Džekson. Pred izbijanje Američkog građanskog rata, predloženo otcepljenje Misurija od Unije bilo je kontroverzno zbog spornog statusa države. Konvencija države Misurija glasala je u martu 1861. godine, sa 98 glasova prema 1 protiv otcepljenja i bila je pogranična država tokom rata sve do ukidanja ropstva u januaru 1865. godine. Na Misuri su polagale pravo i Unija i Konfederacija. Misuri je imao je dve rivalske državne vlade (svoju „vladu“ konfederativne države u egzilu, koja je delovala iz severnog Teksasa) i slala je predstavnike i u Kongres Sjedinjenih Država i u Kongres Konfederacije. Uprkos sporadičnim pretnjama prokonfederativnih neregularnih vojski i Konfederacije koja je kontrolisala južni Misuri na početku rata, vlada Unije je uspostavila stalnu kontrolu nad Misurijem do 1862. godine, pri čemu je vlada Konfederacije Misurija funkcionisala samo kao vlada u egzilu do kraja rata nakon što je proterana iz države.
američki građanski rat
Pozivajući se na loše zdravlje, 75-godišnji general Unije Vinfild Skot podneo je ostavku na mesto komandanta vojske Sjedinjenih Država.
Novembar 1861
01.novembar 1861.
američki građanski rat
Američki predsednik Abraham Linkoln imenovao je Džordža B. Maklelana za komandanta Vojske Unije, zamenjujući Vinfilda Skota.
Zakon Offences against the Person Act 1861 (Zakon o prekršajima protiv ličnosti) ukida smrtnu kaznu za sodomiju, uvedenu 1533 i zamenjuje je zatvorom od 10 godina do doživotnog.
04.novembar 1861.
05.novembar 1861.
06.novembar 1861.
američki građanski rat
Džeferson Dejvis izabran za predsednika Konfederativnih Država Amerike.
Rođen kanadski profesor fizičkog obrazovanja Džejms Nejsmit, koji je 1891. izmislio popularnu sposrtsku igru košarku. (Rođen: Almont/Britanska kolonija Zapadna Kanada/Kanada 06.novembar 1861. - Umro: Lorens/Kanzas/SAD 28.novembar 1939.) Po želji roditelja trebalo je da bude sveštenik, čak je studirao i završio teologiju, ali sfere njegovog interesovanja bile su široke i različite. Uporedo sa teologijom završio je i umetnost, a tokom studija intenzivno se bavio sportom, igrajući posebno uspešno američki fudbal. Profesor Nejsmit za bolju fizičku pripremljenost svojih studenata, igrača fudbala, tokom zimskih meseci smislio je novu igru nazvanu basket ball. U originalnoj verziji bile su te dve reči, a bukvalni prevod bi bio korpa za loptu. Nejsmit je jednostavno podelio svoj fudbalski tim u dve grupe, na kraju sale postavio dve korpe na podu i rekao igračima da im je zadatak da jajoliku fudbalsku loptu ubace, kako znaju i umeju, u korpu. Košarkaški anali kažu da je igra u početku bila veoma gruba, pravila da gotovo da nisu postojala, koš je bilo lako zakloniti telom, ali je košarka još tada pokazala osobinu koju ni do danas, na sreću, nije promenila i kojoj umnogome duguje vitalnost, uspešnost i prosperitet. Shvativši da nešto ne valja, Nejsmit je rešio da podigne koševe, a sledeći vrlo praktični problem - penjanje po merdevinama za svako vađenje lopte, posle postignutog pogotka, rešeno je krajnje logično: isečeno je dno korpe i lopta je počela da propada. Nova igra je zvanično demonstrirana gledaocima u decembru 1891. i zato se ova godina smatra za rođenje novog sporta – basketball (košarka). Prva utakmica se odigrala 20. januara 1892. godine.
1861-1939
78
07.novembar 1861.
američki građanski rat
Bitka kod Belmonta - privremeni uspeh generala Unije, Granta u Misuriju. Snage Unije predvođene generalom Grantom pregazile logor Konfederacije, ali su bile primorane da se povuku kada su stigla pojačanja Konfederacije.
08.novembar 1861.
14.novembar 1861.
Pruska karavela SMS Amazon potonula pored holandske obale, stradalo 107 ljudi. SMS Amazone je bila trojarbolna jedrenjarka (karavela) pruske mornarice. Potonula u oluji. Prijavljeno je da se sudarila sa brodom East Indiaman, koji je spasao trojicu preživelih. Među mrtvima su bili „skoro svi“ mornarički kadeti koji su se obučavali za oficire flote. Brod je služio kao brod za obuku pruskih mornaričkih oficira Navigacijske škole u Dancingu (Gdanjsk), stoga je potpadao pod Ministarstvo finansija, a ne Ministarstvo rata.
24.novembar 1861.
Rođen nemački lekar August Karl Gustav Bir, pionir moderne hirurgije - prvi koji je izveo spinalnu anesteziju i intravenoznu regionalnu anesteziju. (Rođen: Bad Arolzen/Kneževina Valdek i Pirmont/Sveto Rimsko carstvo/Nemačka 24.novembar 1861. - Umro: Zauen/Branderburg/Istočna Nemačka/Nemačka 12.mart 1949.) Primenjivao je nove metode prilikom operacija na krvnim sudovima i usavršio je tehniku amputacije udova. Njegovo otkriće ubrizgavanja sintetičkih anestetičkih sredstava olakšalo je tegobe pacijenata prilikom operacija kičmene moždine. Taj postupak nazvan „lumbalna anestezija“ ispitao je prvo na sebi. Dana 16. avgusta 1898. godine, Bir je izveo prvu operaciju pod spinalnom anestezijom u Kraljevskoj hirurškoj bolnici Univerziteta u Kilu. Godine 1908, Bir je bio pionir u upotrebi intravenske regionalne anestezije, tehnike koja se obično naziva „Birov blok“. Ova tehnika se često koristi za operacije kratkog trajanja na ruci, zglobu i podlaktici. Takođe se može koristiti za operacije kratkog trajanja na stopalu, skočnom zglobu i nozi. Bir se takođe smatra pionirom u oblasti sportske medicine, odigravši ključnu ulogu u njenom uspostavljanju kao discipline. Zajedno sa Arturom Malvicom (1880–1968), Bir je organizovao prva predavanja iz sportske medicine na Univerzitetu u Berlinu 1919. godine. Godine 1903. pridružio se fakultetu Univerziteta u Bonu kao redovni profesor, gde je predavao do 1907. Zatim je otišao u Berlin, gde je imenovan za generalnog profesora hirurgije i glavnog hirurga u Charité – Universitätsmedizin. Bir je izabran za predsednika Nemačkog hirurškog društva 1911. godine. Lečio je mnoge važne ljude, poput kajzera Vilhelma II, članova porodice Nikolaja II od Rusije i Vladimira Lenjina. Bir je bio glavni hirurg u bolnici Šarite u Berlinu do 1928. godine, kada je tu poziciju preuzeo Ferdinand Zauerbruh (1875–1951). Bir je ostao u Šariteu kao profesor emeritus do penzionisanja 1932. godine. Birova supruga Ana je umrla 1947. godine. U januaru 1949. godine, on je doživeo apopleksiju, a kasnije je umro u sovjetskom okupiranom Zauenu u martu 1949. godine, nakon što je oboleo od gripa i upale pluća.
1861-1949
87
25.novembar 1861.
Stambena zgrada se urušila u Starom gradu Edinburga (Škotska), usmrtivši 35 ljudi, dok je 15 preživelo.
28.novembar 1861.
Postupajući po uredbi koju je usvojila Džeksonova vlada, Kongres Konfederacije priznaje Misuri kao 12. konfederacijsku državu, fiktivno.
Decembar 1861
08-17.decembar 1861.
Britanska, španska i francuska flota stižu u meksički Verakruz - prethodnica Francuske intervencije u Meksiku sledeće godine.
08.decembar 1861.
Rođen francuski filmski režiser Mari Žorž Žan Melijes, pionir svetskog filma, francuski iluzionista, prvi pravi filmski umetnik, koga smatraju ocem narativnog filma. (Rođen: Pariz/Francuska 08.decembar 1861. - Umro: Pariz/Francuska 21.januar 1938.) Rođen je kao potomak porodice proizvođača cipela. Između 1896. i 1906. u njegovoj kompaniji Star film (Star film) snimljeno je oko pet stotina filmova, od kojih je do danas sačuvano manje od sto četrdeset. Pre nego što je postao filmski stvaralac, bio je pozorišni mađioničar. Melijas je bio producent, reditelj, scenarista, scenograf, snimatelj i glumac. Bio je vrlo inovativan u razvijanju specijalnih efekata. Slučajno je otkrio efekat zaustavljenog kadra 1896. kao i ručno bojenje svakog frejma (sličice) filmskog kadra. Domišljat i tehnički obrazovan, preneo je na film pozorišnu podelu na činove, scenografiju, kostimografiju, način glume i maskiranje. Pronašao je sistem korišćenja filmskih trikova što mu je omogućilo da u studiju (ateljeu) snima filmove fantastike. Snimio je oko 500 filmova, uključujući „Put na Mesec“, preteču svemirskih filmskih avantura. Umro je u krajnjoj bedi, u vreme komercijalnog procvata filma. Smatra se da je prvi koristio tehnike pretapanja (dissolve), višestruke ekspozicije (superimposition), snimanja kvadrat po kvadrat (time-lapse), scenografiju i specijalne svetlosne efekte. Godine 1913. Melijesova filmska produkcija doživljava bankrot. Većina njegovih filmova nije sačuvana, jer je tokom Prvog svetskog rata francuska armija neke koristila kao materijal za proizvodnju u ratnoj industriji, a drugi deo filmova je recikliran za potrebe proizvodnje nove filmske trake. Pred kraj života odlikovan je Ordenom legije časti. Neki od filmova: „San astronoma“, „Put u nemoguće“, „Guliverova putovanja“, „Osvajanje Severnog pola“ itd.
1861-1938
76
10.decembar 1861.
američki građanski rat
Kentaki fiktivno primljen u Konfederativne Države Amerike - zastave Konfederativnih Država će imati 13 zvezdica mada ih je faktično bilo 11.
13.decembar 1861.
Umro Josif Rajačić arhimandrit gomirski, episkop šibenski i vršački, mitropolit karlovački i patrijarh Srpske pravoslavne crkve. (Rođen: Lučane kod Brinja/Austrijsko carstvo/Hrvatska 20.jul 1785. - Umro: Sremski Karlovci/Austrijsko carstvo/Srbija 13.decembar 1861.) Rođen je u Lučanima kod Brinja (Lika) od oca Luke, sveštenika - prote, i majke Vasilije rođ. Čudić. Njegovo svetovno ime je Ilija. U Brinju je pohađao nemačku školu, a zatim se školovao u Zagrebu, Sremskim Karlovcima i Segedinu gde je završio prvu i drugu godinu filozofije. Studije je nastavio u Beču gde je učio pravne nauke, latinski jezik i lepu umetnost. Studije nije završio jer je 1809. stupio u đački bataljon u odbranu Austrije od Napoleonove Francuske u ratu. Od velikog značaja je njegova borba za pravoslavlje, protiv unijaćenja kao i za prosvetni razvoj Srba na teritoriji Austrije. U vreme dok je bio karlovački mitropolit otvoreno je mnogo novih srpskih škola, pomogao je da se gimnazije u Sremskim Karlovcima i Novom Sadu uzdignu u rang punih gimnazija. Takođe je otvorio patrijaršijsku biblioteku i štampariju u Sremskim Karlovcima. Pokušaj da u Karlovcima 1854. godine otvori univerzitet nije uspeo.
Tokom 1849. godine obavljao je i dužnost carskog komesara. Zaslužan je za stvaranje Srpske Vojvodine (1848-1849) i Vojvodstva Srbije i Tamiškog Banata (1849-1860). Karlovački mitropolit je bio od 1842. Sazvao je 1. maja 1848. sastanak u cilju formiranja javnog mišljenja, s tim da kasnije sazove Narodno-crkveni Sabor. U celu ovu akciju uključila se Srbija sa željom da pomogne Srbima u Vojvodini. Karlovačka majska skupština 1848. godine potpuno je uspela da poveže sve Srbe. Iako je mađarska vlada tražila da se rad Majske skupštine obustavi, ona je nastavila rad. Skupštini u Karlovcima prisustvovali su u velikom broju Srbi iz Srbije, a takođe i izaslanici i posmatrači srpske vlade.
1785-1861
76
Ova skupština se izdvaja od svih ostalih, jer su u njenom radu učestvovali predstavnici celokupnog srpskog naroda bez obzira na državne i pokrajinske granice. Na njoj je mitropolit Josif proglašen za patrijarha i u tom dostojanstvu potvrđen je carskim manifestom od 15. decembra 1848. Nametnuo se kao vođa srpskog naroda u južnoj Ugarskoj. Nakon gušenja revolucije podržao je bečku centralističku politiku. Iako je formalno pristao na saradnju s hrvatskim političarima i banom Josipom Jelačićem, u stvarnosti se zalagao za ostvarivanje srpskih interesa. Bio je protivnik sjedinjenja Vojvodine Srpske s Hrvatskom i izbora bana Jelačića za vojvodu. Ukidanje Vojvodine 1860. bolno je odjeknulo u duši ostarelog patrijarha koji je tim povodom uputio svoj protest caru. Car je svojeručnim pismom dozvolio sastanak Narodno-crkvenog sabor koji je otvoren 2. aprila 1861. Zbog zasluga za austrijsku državu car mu je dodelio baronstvo, sa predikatom „Brinjski”, po njegovom zavičaju. Umro je u Sremskim Karlovcima 13. decembra 1861. godine i sahranjen u Sabornoj crkvi.
23.decembar 1861.
Tursko carstvo primorano da prihvati ujedinjenje Vlaške i Moldavije, kojim je formirana Rumunija - Ukazom kneza Kuze objavljeno stvaranje rumunske nacije - velike sile dozvolile ujedinjenje administracije Moldavije i Vlaške. Knez Aleksandru Joan Kuza je 1859. godine ujedinio kneževinu Vlašku i Moldaviju i time utro put nastanku današnje Rumunije. Dana 23. decembra 1861. godine proglasio je ujedinjenje Rumunije, koja je trebalo da ostane pod vrhovnom vlašću Osmanskog carstva. Sedište je trebalo da joj bude u Jašiju, koji je godinu dana kasnije - nakon što su obe zemlje i formalno ujedinjene - zamenjen Bukureštom.
1862
Januar 1862
10.januar 1862.
Umro američki pronalazač Semjuel Kolt, po čijem su prezimenu nazvani kompanija i revolver koji je konstruisao. (1814-1862 -47-) Kolt je 1836. patentirao revolver na doboš (Kolt Paterson) čija je proizvodnja, zbog neuspeha, obustavljena 1842. Posle toga posvetio se razvoju podvodne baterije, podvodnih eksplozivnih mina za odbranu obale i podvodne telegrafije. Iako prvi revolveri nisu doneli profit, Koltov patent dao mu je monopol u proizvodnji revolvera na američkom tržištu. Situacija se popravila 1847. kada su Teksaški rendžeri naručili 1.000 komada njegovog revolvera Kolt Voker tokom američkog rata sa Meksikom. Kasnije, njegovi revolveri Kolt model 1860 masovno su korišćeni u Američkom građanskom ratu i naseljavanju Divljeg zapada. Umro je 1862. kao jedan od najbogatijih ljudi u SAD.
16.januar 1862.
Katastrofa u rudniku Hartli na severoistoku Engleske u kojoj je živote izgubilo 204 muškarca među kojima je bilo i dece. Katastrofa u rudniku Hartli (poznata i kao katastrofa u jami Hartli ili katastrofa u jami Hester) bila je nesreća u rudniku uglja u Nortamberlendu, u Engleskoj, koja je rezultirala smrću 204 muškarca i dece. Greda pumpnog motora jame se slomila i pala u okno, zarobivši ljude ispod. Katastrofa je izazvala promenu britanskog zakona koji je zahtevao da svi rudnici uglja imaju najmanje dva nezavisna puta za evakuaciju.
21.januar 1862.
Adam Opel osnovao fabriku šivaćih mašina i bicikala u Riselshajmu u nemačkoj državi Veliko Vojvodstvo Hesen, iz koje će nastati auto-industrija Opel. Kompanija Opel je osnovana 1898. kad su petorica braće Opel započela pretvaranje tvornice bicikla i šivaćih mašina Adama Opela u pogon za proizvodnju automobila. Njihova tvornica je izrasla u industrijski kompleks koji je pre Drugog svjetskog rata proizveo više automobila od svih drugih evropskih proizvođača.
30.januar 1862.
Porinut USS Monitor, prva američka (unionistička) oklopnjača, po kojoj će takav tip broda biti nazvan monitor.
januar 1862.
Predsednik srpske vlade Ilija Garašanin osnovao "Srpski odbor" za nacionalnu propagandu u susednim zemljama, tokom 1862.godine prave se i planovi za ustanke u Bosni, Hercegovini, Staroj Srbiji i Bugarskoj - vlada od ove godine pomaže crkve i škole u Makedoniji i Staroj Srbiji.
Februar 1862
02.februar 1862.
Prvu železnicu na Novom Zelandu otvorila je kompanija za rudarstvo bakra Dun Mauntin.
04.februar 1862.
Na Kubi osnovana destilerija Bakardi, najveća privatna, porodična kompanija za proizvodnju žestokih pića na svetu. Prvobitno poznata po svom brendu belog ruma Bakardi, sada ima portfolio od više od 200 brendova i etiketa. Osnovana na Kubi 1862. godine od strane Fakunda Bakardija i Masoa, španskog biznismena rođenog u Sidžesu, Bakardi Limited je u porodičnom vlasništvu već sedam generacija i zapošljava više od 8.000 ljudi sa prodajom u približno 170 zemalja. Sedište Bakardi Limiteda je u Hamiltonu, na Bermudima, i ima upravni odbor kojim rukovodi prapraunuk prvobitnog osnivača, Fakundo L. Bakardi, predsednik upravnog odbora. Kompanijina Katedrala ruma u Portoriku, najveća destilerija ruma na svetu, proizvodi 85% ruma Bakardi širom sveta, dok preostalih 15% potiče iz destilerija u Meksiku i Indiji.
06.februar 1862.
11-16.februar 1862.
16.februar 1862.
Češki filozof Miroslav Tirš osnovao u Pragu prvo sokolsko društvo. Sokolski gimnastički sistem imao je zadatak da kod mladih kroz gimnastičke telesne vežbe razvija njihove najbolje osobine.
21.februar 1862.
22.februar 1862.
23.februar 1862.
američki građanski rat
Glavni grad države Tenesi Nešvil, prvi glavni grad jedne konfederalne države koji pada u ruke unionista u kojima ostaje do kraja rata.
28.februar 1862.
U kneževini Srbiji zakonom uvedena advokatura, pošto je usvojen Zakon o javnim pravozastupnicima (Dan advokata Srbije). Donošenjem Zakona pravna pomoć poverena je samo školovanim pravnicima, i bilo je neophodno da ih u ovo zvanje upiše Ministarstvo pravde. Ranije su stranke pred sudom zastupali pismeniji ljudi, mahom činovnici. Smatra se da je inicijator Zakona o javnim pravozastupnicima bio Ilija Garašanin, u vreme njegovog donošenja predsednik Saveta ministara (vlade) tadašnje Kneževine Srbije.
Mart 1862
05.mart 1862.
06.mart 1862.
Eksplozija skladišta municije u San Andres Čalčikomuli u Meksiku, usmrtila između 1.400 i 2.280 ljudi tokom Druge francuske intervencije u Meksiku.
07-08.mart 1862.
09.mart 1862.
američki građanski rat
U bitci kod Hempton Roudsa, prvi put su se sudarile dve oklopnjače - južnjačka, tek dovršena, CSS Virdžinija i severnjački USS Monitor - obe strane su proglasilepobedu.
13.mart 1862.
17.mart 1862.
22.mart 1862.
Novo ustrojstvo centralne državne uprave u Srbiji - uveden pravi ministarski savet, sa ministrima umesto popečitelja, na čelu sa predsednikom, umesto "kneževim predstavnikom". Uvedena su tri nova ministarstva: prosvete i crkvenih dela, građevine i vojske (od ranije postoje resori inostranih poslova koji su bili vezani za kneževog predstavnika, unutrašnjih poslova, pravde i finansija). Knez bira ministre po sopstvenom nahođenju, oni su pod njegovom skoro isključivom vlašću, imaju veliku vlast u svojim resorima.
23.mart 1862.
Umro ruski diplomata Karl Robert Vasiljevič Neselrode, ministar inostranih poslova Rusije od 1822. do 1856. (1780-1862 -81-) Vodio je izrazito reakcionarnu politiku oličenu u Svetoj alijansi, (osnovana posle Bečkog kongresa 1815. sa ciljem odlučnog suzbijanja svake vrste revolucionarnih tendencija). U nastojanju sprečavanja izbijanja revolucije i novog evropskog rata, zauzimao se za zbližavanje Rusije s Austrijom i Pruskom. Bio je glavni savetnik careva Aleksandra I i njegovog naslednika Nikole I. Odgovoran je za ulazak Rusije 1853. u Krimski rat protiv Osmanskog carstva, kojem su se potom pridružili Francuska, Velika Britanija i Sardinija (Pijemont). Posle ruskog poraza 1856. podneo je ostavku.
26-28.mart 1862.
28.mart 1862.
Rođen francuski državnik Aristid Brijan koji je u šest premijerskih mandata vodio 11 vlada i držao čak 32 ministarska mandata od 1906. do 1932.godine, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1926. (Rođen: Nant/Francuska 28.mart 1862. - Umro: Pariz/Francuska 07.mart 1932.) Brijan je rođen u malograđanskoj porodici. Pohađao je Nantski licej, gde je 1877. godine razvio blisko prijateljstvo sa Žilom Vernom. Studirao je pravo na Pravnom fakultetu u Parizu, i ubrzo se bavio politikom, povezujući se sa najnaprednijim pokretima, pišući članke za sindikalni časopis „Narod“ i neko vreme rukovodeći „Lanternom“. Nastavio je karijeru u Francuskoj socijalističkoj partiji nakon što je studirao pravo na Sorboni. Ušao je u vladu 1906. godine i predvodio je decentralizaciju francuske državne crkve. Od 1909. godine, bio je premijer u raznim periodima, uključujući i tokom rata. U Prvom svetskom ratu zalagao se za formiranje Solunskog fronta, a posle rata za stvaranje Sjedinjenih Država Evrope i Društva naroda. Rat je ubedio Brijana da mirovni sporazum ne sme postaviti temelje za revanšistički rat. Shodno tome, protivio se oštrom tretmanu koji je upućen Nemačkoj nakon rata. Brijan je takođe kritikovao francusku okupaciju delova Nemačke kao sredstvo za dobijanje ratne odštete. Godine 1925. potpisao je sporazum o pomirenju sa Nemačkom u švajcarskom gradu Lokarnu. Brijan je bio jedan od najuticajnijih francuskih i evropskih političara u međuratnom periodu, a njegovi mirovni napori kao i oni oko uspešnog delovanja Lige naroda doneli su mu Nobelovu nagradu za mir 1926. godine, koju je podelio s Gustavom Štresmanom zbog uspešne stabilizacije odnosa s Nemačkom.
1862-1936
69
31.mart 1862.
mart 1862.
Bugarski revolucionar Vasil Levski prešao u Srbiju da se kao dobrovoljac pridruži Bugarskoj legiji koju je osnovao takođe bugarski revolucionar, Georgi Rakovski. Između 1862. i 1868. učestvovao je u svim bugarskim borbama protiv Otomanske imperije.
April 1862
01.april 1862.
Tokom Druge francuske intervencije u Meksiku, Španci i Britanci okončali savez sa Francuskom.
03.april 1862.
Umro engleski pomorski oficir i polarni istraživač Džems Klark Rosk koji je sa svojim stricem Džonom Rosom odredio 1831. Severni magnetni pol Zemlje. (1800-1862 -61-) Istraživao je Antarktik sa svojim stricem serom Džonom Rosom i serom Vilijamom Perijem, a kasnije je vodio svoju ekspediciju na Antarktik.
05.april 1862.
U Beču osnovana firma Julius Majnl (Julius Meinl), proizvođač i prodavac kafe, gurmanske hrane i drugih prehrambenih proizvoda. Sedište kompanije se nalazi u Beču, u Austriji. Naziv je dobila po svojim osnivačima Julijusu Majnlu I i Julijusu Majnlu II.
američki građanski rat
06-07.april 1862.
14.april 1862.
Rođen srpski pisac Vojislav Ilić, osnivač moderne srpske lirike i tvorac verističkog izraza u srpskoj poeziji. (Rođen: Beograd/Kneževina Srbija/Srbija 14.april 1862. - Umro: Beograd/Kraljevina Srbija/Srbija 21.januar 1894.) Vojislav Ilić je rođen 1862. godine u današnjoj Dalmatinskoj ulici nedaleko od Botaničke bašte u Beogradu. Njegov otac, Jovan Ilić bio je pesnik i političar, a jedno vreme i ministar pravde. Njegova majka zvala se Smiljana Nikolić. Jovan i Smiljana imali su sedmoro dece. Kroz kuću porodice Ilić prodefilovali su brojni znameniti ljudi toga vremena, poput Branislava Nušića, Milovana Glišića, Janka Veselinovića, Laze Kostića, Jovana Jovanović Zmaja, Đure Jakšića, Laze Lazarevića i drugih. Moglo bi se reći da je Jovanova kuća bila jedini književni klub u prestonici. Vojislav je pohađao Osnovnu školu „Vuk Karadžić“ u Beogradu. Nakon toga upisao je gimnaziju, ali ju je zbog lošeg zdravlja i još lošijeg uspeha napustio nakon tri godine. Kasnije je slušao predavanja na Visokoj školi, ali nije mogao da polaže ispite jer mu je nedostajala diploma iz gimnazije. Smatra se jednim od prvih pesnika realizma u Srbiji. Iako je umro vrlo mlad iza sebe je ostavio tri zbirke pesama i na desetine pesama rasutih po raznim književnim časopisima toga vremena. Bio je oženjen Tijanom Jakšić, ćerkom pesnika Đure Jakšića koja je umrla vrlo mlada. Nakon toga oženio je Zorku Filipović s kojom je dobio ćerku Svetlanu. Učestvovao je kao dobrovoljac u bugarskom ratu 1885. godine, kada je zajedno sa Branislavom Nušićem bio u Jagodini. U životu umnogome je delio sudbinu drugih pisaca svog vremena: često je menjao nameštenja u Beogradu i unutrašnjosti, živeo u oskudici, veliki deo vremena provodio u kafani i neurednim, boemskim životom još više pogoršao svoje ionako slabo zdravlje, zbog političkih uverenja bivao proganjan od vlasti, i umro mlad.
1862-1894
33
Iako nije imao formalno obrazovanje Ilić je bio vrlo aktivan u političkom životu. Objavljivao je političke tekstove u opozicionim listovima, satiričnim tekstovima ismevao stanje u društvu i tiraniju dinastije, te držao žestoke govore na političkim skupovima. Zbog svojih slovenofilskih i liberalnih shvatanja često je bio u sukobu s vlastima, proganjan je i optuživan, a često je morao i da beži iz zemlje. Njegova lirika označila je raskid s romantičarskom poezijom i obeležena je misaonim skepticizmom. Pisao je elegične, setne pesme u kojima preovlađuju motivi prošlosti i samoće („Zimska idila“, „Jesen“, „Ja više ništa ne verujem“, „Tamara“, „Istok“). Radio je kao korektor Državne štamparije u Beogradu, pisar ministarstva unutrašnjih poslova, učitelj u Turn Severinu i diplomatski činovnik u Prištini i Solunu. Neka od dela: dva izdanja „Pesama“ objavljena za života i sabrana dela posthumno.
Rođen ruski državnik Petar Arkadijevič Stolipin, predsednik vlade Rusije od 1906. do septembra 1911. kad je ubijen u atentatu u Kijevu. (Rođen: Drezden/Kraljevina Saksonija/Nemačka konfederacija/Nemačka 14.april 1862. - Umro: Kijev/Ruska Imperija/Ukrajina 18.septembar 1911.) Ekonomskim reformama preporodio je rusku privredu i veoma oštro suzbijao boljševike. Posebno je ubrzao razvoj poljoprivrede agrarnom reformom, zahvaljujući čemu je zemlja proizvodila nezapamćene viškove hrane. Boljševička propaganda opisala je to kasnije kao "stolipinsku agrarnu reformu" izvedenu u korist bogatih seljaka, kulaka, potpuno uništenih posle Oktobarske revolucije 1917. što je izazvalo masovnu glad. Rođen je u plemićkoj porodici, čiji se preci pominju još u XVI veku, u arhivama drevnog grada Muroma. Posle završenog fakulteta 1885. i poslova u Vladi i Kovenskoj Guberniji, 1902. postaje najmlađi gubernator u ruskoj istoriji, Grodnjenski gubernator. 1905, u smutnom vremenu, kada je Rusija imala strašne posledice rusko-japanskog rata, postaje ministar unutrašnjih poslova, gde se odlikovao svojm odlučnošću u suzbijanju revolucionarnih nereda, koji su zahvatili Rusiju, sa ciljem da ukinu Carevinu i svrgnu sa prestola ruskog Cara Nikolaja II Romanova. 21. jula 1906, u znak zahvalnosti i prikazanu sposobnost u proteklom periodu, postaje premijer Vlade carske Rusije, ukazom Cara. Dolaskom na čelo ruske vlade, Stolipin je definisao osnovne pravce svoje politike. Glavni zadatak mu je bio očuvanje, stabilizovanje i jačanje Velike Rusije, kao i sprovođenje niza reformi, koje bi popravile položaj i život običnog ruskog čoveka. Na nacionalnom planu, Stolipin je imao cilj koji je stalno isticao kroz poruku da je Rusiji trenutno najpotrebniji mir, iz kojeg bi se moglo krenuti u korenite reforme. Iz tog perioda je i čuvena njegova poruka, koja je oslikavala njegovu celokupnu viziju i plan preporoda - "Dajte državi 20 godina mira, unutrašnjeg i spoljnjeg, i nećete prepoznati sadašnju Rusiju".
49
1862-1911
Stolipin je, kao svoj glavni zadatak, isticao promene svojinskih odnosa na selu. Hteo je da stvori jakog i bogatog seljaka-domaćina, koji će biti u budućnosti glavni oslonac Carevine, kao pripadnik srednjeg sloja. Pored agrarne reforme, Stolipin je krenuo da reformiše i druge oblasti kao što su reforme u lokalnoj samoupravi, sudstvu, školstvu, zdravstvu i industriji, koje zbog njegove iznenadne smrti nisu uspele da se ostvare do svoga kraja. Njegov mandat je bio obeležen povećanim revolucionarnim nemirima, na koje je odgovorio novim sistemom vojnog stanja koji je omogućio hapšenje, brzo suđenje i pogubljenje optuženih prestupnika. Nakon brojnih pokušaja atentata, Stolipina je smrtno ubio u septembru 1911. godine revolucionar Dmitrij Bogrov u Kijevu.
25.april 1862.
26.april 1862.
april 1862.
_svg.jpg){kind=small}
Turska objavila rat Crnoj Gori, jer je ova odbacila ultimatum kojim se tražio prestanak pomoći srpskim ustanicima Luke Vukalovića u Hercegovini. Tokom ovog meseca se vode borbe u klancu Duga kod Nikšića, oko Meduna i u Limskoj dolini. Turski komandant bio je Omer-paša Latas. Đura Jakšić povodom ovog rata piše pesmu "Padajte, braćo!".
Maj 1862
01.maj 1862.
01.maj-01.novembar 1862.
Međunarodna izložba 1862. godine održana u Južnom Kensingtonu u Londonu. Posebno je bila značajna zbog izložbe iz Japana koja je uticala na razvoj anglo-japanskog stila.
05.maj 1862.
Tokom Druge francuske intervencije u Meksiku u Bitci kod Pueble meksička vojska pobedila nadmoćnije francuske vojne snage.
06.maj 1862.
Umro američki pisac Henri Dejvid Toro, jedan od najboljih američkih esejista, nazvan "pustinjak Valdena" zato što je od 1845. do 1847. živeo usamljenički u šumama pored jezera Valden. (Rođen: Konkord/Masačusets/SAD 12.jul 1817. - Umro: Konkord/Masačusets/SAD 06.maj 1862.) Jedan od najpoznatijih američkih pisaca, Henri Dejvid Toro zapamćen je po svojim filozofskim i naturalističkim spisima. Rođen je i odrastao u Konkordu u državi Masačusets. Njegov otac je upravljao lokalnom fabrikom olovaka, a majka je iznajmljivala sobe porodičnog doma konobarima. Kao pametan student, Toro je otišao na Harvard College (danas Harvard Univerzitet). Tamo je učio grčki i latinski kao i nemački. Prema nekim izveštajima, Toro je neko vreme morao da predahne od školovanja zbog bolesti. Diplomirao je na fakultetu 1837. godine. Posle koledža, Toro se sprijateljio sa piscem i kolegom iz Konkorda Ralfom Valdom Emersonom. Kroz Emersona je postao izložen transcendentalizmu, školi mišljenja koja je isticala važnost empirijskog mišljenja i duhovnih pitanja nad fizičkim svetom. Pisao je protiv ropstva, otimačkog rata SAD protiv Meksika od 1846. do 1848. u korist robovlasničkog Juga, propovedao je vraćanje prirodi i spajao misticizam i posvećenost prirodi. U najvažnijem delu, zbirci od 18 eseja "Valden", poznatoj i kao "Život u šumi", opisao je svoja usamljenička iskustva kao i stavove o svetu koji ga okružuje. Toro se nikada nije ženio i bio je bez dece. Trudio se da sebe prikaže kao asketskog puritanca. Međutim, njegova seksualnost je dugo bila predmet nagađanja, uključujući i njegove savremenike. Kritičari su ga nazivali heteroseksualnim, homoseksualnim ili aseksualnim. Nema dokaza koji ukazuju na to da je bio u fizičkim odnosima sa bilo kim, muškarcem ili ženom. Torovi radovi su uticali na mnoge javne ličnosti. Politički lideri i reformatori poput Mahatme Gandija, američkog predsednika Džona F. Kenedija, američkog aktiviste za građanska prava Martina Lutera Kinga mlađeg, sudiju Vrhovnog suda SAD Vilijama O. Daglasa i ruskog autora Lava Tolstoja. Svi su govorili su o tome da su Torovi radovi snažno uticali na njih, posebno Građanska neposlušnost. Bolovao je i umro od tuberkuloze. Ostala dela: "Dnevnik", eseji "Građanska neposlušnost", "Ropstvo u Masačusetsu", "Odbrana Džona Brauna".
1817-1962
44
13.maj 1862.
Rođen srpski književnik Janko Veselinović. (Rođen: Crnobarski Salaš (Bogatić)/Kneževina Srbija/Srbija 13.maj 1862. - Umro: Glogovac (Bogatić)/ Kraljevina Srbija/Srbija 26.jun 1905.) Opisivao je rodnu Mačvu, s mnogo ljubavi, idealizujući tradicionalni život njegovih zemljaka. Bio je sjajan znalac srpskog jezika i vešto je koristio njegove mogućnosti u romanima, pripovetkama i pozorišnim komadima. Janko Veselinović je bio učitelj u Mačvi, a od 1893. je živeo i radio u Beogradu. Uređivao je "Zvezdu","Srpske novine" i druge književne listove. Bio je dramaturg Narodnog pozorišta u Beogradu i korektor Državne štamparije. Proganjan je i hapšen kao protivnik režima. Bio je pod uticajem ideja Svetozara Markovića i ruskih realista. Sa Milovanom Glišićem i Lazom Lazarevićem tvorac je srpske seoske pripovetke, od kojih su najpoznatije: "Poljsko cveće", "Od srca srcu", "Rajske duše" i "Slike iz seoskog života". Napisao je romane "Seljanka", "Junak naših dana" i 1896, svoje najpopularnije delo "Hajduk Stanko", sa temom iz Prvog srpskog ustanka. Poznat je i Veselinovićev pozorišni komad "Đido". Sa mnogo topline opisao je stari, patrijarhalni život seoskih zadruga svog zavičaja, Mačve. Neka od ostalih dela: roman "Borci", zbirke pripovedaka "Zeleni vajati", "Male priče", pozorišna igra s pevanjem "Đido" (s Dragomirom Brzakom), komad "Potera" (s Čiča-Ilijom Stanojevićem). Neuredan život je ostavio tragove, pa je oboleo od tuberkuloze, od koje je i umro. Na njegovoj sahrani na groblju u Glogovcu su bili čak i Aleksa Šantić i Svetozar Ćorović, koji u zbog toga doputovali iz Mostara.
1862-1905
43
20.maj 1862.
američki građanski rat
Predsednik SAD Abraham Linkoln potpisao Homestead akt kojim se predviđa, svakom ko nije digao oružje na vladu SAD, dodela 160 akri zemlje (1 akra =4,047 metara kvadratnih/oko 65 hektara ) javnog zemljišta građanima starijim od 21 godine koji su spremni da žive na njemu i obrađuju ga u narednih najmanje pet godina. Do kraja XIX veka 600 000 farmera je podelilo oko 80 miliona akri zemljišta.
24.maj 1862.
Otvoren Vestminsterski most preko Temze u Londonu. Ovaj novi gvozdeni most, koji je projektovao Tomas Pejdž, zamenio prethodni kameni.
Jun 1862
04.jun 1862.
05.jun 1862.
Potpisan Sajgonski ugovor kojim Car To Đuc iz dinastije Nguien ustupa Sajgon, ostrvo Kon Son i tri južne provincije onoga što će postati poznato kao francuska Kočinčina koji postaju deo Francuske imperije. Vođa gerile Truong Đinh odbija da prizna sporazum.
06.jun 1862.
07.jun 1862.
SAD i Velika Britanija potpisale sporazum o suzbijanju trgovine robljem.
08.jun 1862.
12.jun 1862.
Džon Vinter Robinson, državni sekretar Kanzasa, osuđen je i smenjen sa funkcije zbog skandala sa obveznicama, postavši tako prvi državni zvaničnik koji je smenjen sa funkcije u američkoj istoriji.
15.jun 1862.
U incidentu kod Čukur-česme u Beogradu turski vojnici iz obesti ubili srpskog dečaka Savu, a zatim i oficira i tumača koji su predvodili srpsku patrolu, što je zapalilo varnicu sukoba u gradu. Turci su sa beogradske tvrđave Kalemegdana, gde im je bio smešten garnizon, tri dana bombardovali beogradsku varoš. U to vreme su se u utvrđenim delovima većih srpskih gradova još uvek nalazile turske vojne posade. Bombardovanje Beograda je, zahvaljujući veštim diplomatskim aktivnostima kneza Mihaila, imalo za posledicu da su Turci bili primorani da povuku svoje posade iz srpskih utvrđenih gradova, u skladu sa odlukom velikih sila. Kod Čukur česme podignut je 1931. spomenik poginulom dečaku, sredstvima zadužbine Tome Vanđela, delo srpskog vajara Simeona Roksandića. Sledećeg dana 16.juna, Srpska vlada, beogradske paše i strani konzuli potpisali su u tvrđavi mir.
17.jun 1862.
19.jun 1862.
Američki kongres zabranio ropstvo na teritoriji SAD.
20.jun 1862.
Posle samo četiri meseca koje je proveo na funkciji, ubijen Barbu Katardži, konzervativni prvi premijer Rumunije.
25.jun-01.jul 1862.
američki građanski rat
Sedmodnevna bitka u kojoj pobedu odnose trupe Konfederacije. Nakon velikih pobeda Unije od početka godine, general Džordž Mekklilan je poveo vojsku brojnosti 100 000 boraca u novom pokušaju da osvoji prestonicu Konfederacije Ričmond u Virdžiniji. Na putu ka Ričmondu presrela ih je vojska Konfederacije na čelu sa generalom Robertom Lijem koji će pored generala Unije Granta ostati upamćen kao najsposobniji vojskovodja u američkom građanskom ratu. Bitka je trajala sedam dana nakon kojih je vojska Unije bila primorana da se povuče nazad.
Jul 1862
01.jul 1862.
Predsednik Linkoln potpisao Zakon o pacifičkoj železnici kojim se omogućava gradnja transkontinentalne železnice u SAD (ostvareno 1869).
Osnovana Biblioteka Moskovskog javnog muzeja, današnja Ruska državna biblioteka.
16.jul 1862.
27.jul 1862.
Parobrod Golden Gate potonuo kod Meksika, stradalo 204 ljudi.
30.jul 1862.
Parobrod Brother Jonathan potonuo pored Kalifornije sa 225 ljudi i velikom količinom zlata.
Avgust 1862
03.avgust 1862.
04-08.avgust 1862.
05.avgust 1862.
američki građanski rat
Kopnena i vodena Bitka kod Baton Ruža i neuspeo konfederalni pokušaj da povrate taj grad u Lujzijani. Sledećeg dana 06.avgusta, Konfederativni oklopni brod CSS Arkansas potopljen na reci Misisipi nakon što je pretrpeo oštećenja u bici sa USS Essex.
09.avgust 1862.
14.avgust 1862.
18.avgust-26.septembar 1862.
američki građanski rat
Počeo Dakota rat u Minesoti, kada Dakota Sijuksi napadaju bela naselja duž reke Minesota. Već sledećeg dana ratnici Dakote odlučuju da ne napadaju jako branjeni Fort Ridžli i umesto toga se okreću naselju Nju Ulm, ubijajući usput bele doseljenike. Američka unionistička vojska ih je nadvladava šest nedelja kasnije.
19.avgust 1862.
21.avgust 1862.
22.avgust 1862.
Rođen francuski kompozitor Klod Debisi, tvorac muzičkog impresionizma i jedan od utemeljivača moderne muzike. (Rođen: Sen Žermen an Le/Francuska 22.avgust 1862. - Umro: Pariz/Francuska 25.mart 1918.) Rođen u porodici skromnih sredstava i sa malo kulturnog angažovanja, Debisi je pokazao dovoljno muzičkog talenta da sa deset godina bude primljen na vodeći francuski muzički koledž, Konzervatorijum u Parizu. Trebalo mu je mnogo godina da razvije svoj zreo stil i imao je skoro 40 godina kada je 1902. godine stekao međunarodnu slavu sa jedinom operom koju je završio, Peleas i Melisanda. Zajedno sa Morisom Ravelom, smatra se jednom od najistaknutijih ličnosti u oblasti impresionističke muzike. Debisi je bio ne samo jedan od najvažnijih francuskih kompozitora već centralna figura cele evropske muzike na prelazu iz XIX u XX vek. Debisijeva muzika praktično definiše prelazak iz kasno-romantičarske ka modernističkoj muzici XX veka. Njegova muzika je u značajnoj meri bila reakcija protiv Vagnera i nemačke muzičke tradicije. Klasičnu simfoniju je smatrao zastarelom i tražio je alternativu u svojim „simfonijskim skicama“. U francuskim književnim krugovima, stil ovog perioda bio je poznat kao simbolizam, pokret koji je inspirisao Debisija kako kao kompozitora, tako i aktivnog učesnika u kulturnom životu. Izvođenje Debisijeve opere Peleas i Melisanda donelo mu je svetsku slavu. Na početku Prvog svetskog rata bio je jedan od najslavnijih kompozitora, ali nije dugo uživao u toj slavi. Umro je u Parizu posle nekoliko godina. Ostavio je za sobom više kompozicija sa različitih područja: kompozicije za decu Dečji kutak i balet Kutijica igračaka, deset programskih orkestarskih kompozicija među kojima se ističu Popodne jednog Fauna i More. Njegova dela su snažno uticala na širok spektar kompozitora, uključujući Belu Bartoka, Igora Stravinskog, Džordža Geršvina, Olivijea Mesijana, Džordža Bendžamina i džez pijanistu i kompozitora Bila Evansa. Debisi je preminuo od raka u svom domu u Parizu u 55. godini, nakon kompozitorske karijere koja je trajala nešto više od 30 godina.
1862-1918
55
28-30.avgust 1862.
američki građanski rat
Druga bitka kod Bul Rana u blizini grada Manase - Konfederativne snage nanose težak poraz generalu Unije Džonu Poupu. Vojska Unije je bila raspoređena duž doline reke Rapahanok štiteći prilaz Vašingtonu sa juga. Vojska Konfederacije na čelu sa generalom Lijem je napala potisnuvši vojnike Severa iz Virdžinije. General Li je praktično imao otvoren put da prodre u državu Merilend i osvoji Vašington. Tokom rata obe strane su težile da osvoje suparničku prestonicu.
29.avgust 1862.
Rođen belgijski pisac flamanskog porekla Moris Meterlink, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1911. (Rođen: Gan/Belgija 29.avgust 1862. - Umro: Gras/Francuska 06.maj 1949.) Moris Meterlink je belgijsko-francuski pesnik i dramski pisac koji je obeležio svoje vreme i ostao neizbežan u svetu književnosti. Meterlink je bio ključna figura simbolističkog pokreta. Počeo je svoju karijeru kao sudski činovnik, ali je stekao svetsku slavu kao pisac i dramski autor. Njegova najpoznatija drama, "Kneginjica Malena" (La Princesse Maleine), objavljena 1889. godine, odmah je privukla pažnju publike i kritike. Meterlinkov talent je otkrio Oktav Mirbou, koji je njegovu dramu pohvalio u jednom članku. Meterlinkove prve dramske tekstove karakteriše opisivanje dubokih i mrakih aspekata ljudske duše, koje progone tajanstvene i zle sile. Ove rane drame obuhvataju elemente užasa i misterije. Međutim, kako je vreme odmičalo, Meterlink se počeo više usmeravati na simboličke poetske evokacije i izrazenje dubokih misli i osećanja. Njegova dela izvedene su i na sceni Srpskog narodnog pozorišta: "Mona Vana" 1903. godine, a "Plava ptica" 1934. godine. Postao je član Belgijske akademije 1920. godine, a 1932. godine, belgijski kralj Alber I mu je dodelio plemićsku titulu. Meterlink je dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1911. godine.
1862-1949
86
29-30.avgust 1862.
31.avgust 1862.
Potpisana Skadarska konvencija, mirovni ugovor između Osmanskog carstva i Kneževine Crne Gore kojim su potvrđene crnogorske granice ali i vazalni status (do rata 1876-78). Mirko Petrović Njegoš, Nikolin otac koji se borio protiv Osmanlija je deportovan. Zabranjen je uvoz oružja u Crnu Goru. Pokrajinska granica između Crne Gore i Hercegovine stavljena je pod osmansku vojnu kontrolu. Ako Crna Gora ne bi mogla da reši svoje sporove sa svojim pograničnim susedima, ona će se obratiti Visokoj Porti.
Septembar 1862
04.septembar 1862.
U Carigradu potpisan protokol (Kanlički) kojim je Turcima naloženo da napuste srpske gradove (tvrđave), uključujući i Beograd. Carigradski protokol je potpisan povodom spora koji je izbio između Srbije i Osmanskog carstva posle ubistva jednog srpskog dečaka na Čukur česmi u Beogradu i sukoba koji je potom izbio između Turaka i Srba. Turci, ne-vojnici su bili dužni da napuste varoši u Srbiji među kojima i Beograd (posledica incidenta kod Čukur-česme). Turski garnizoni ostaju u tvrđavama na Savi i Dunavu (Šabac, Beograd, Smederevo i Kladovo), a tvrđave Soko i Užice trebaju da se poruše.
05.septembar 1862.
10.septembar 1862.
Ministar rata Francisko Solano Lopez postaje drugi po redu predsednik Paragvaja (do 1870), nasledivši svog umrlog oca.
11.septembar 1862.
Rođen američki pisac Vilijam Sidni Porter, poznat kao O. Henri, tvorac specifičnog žanra kratke humoristične i blago ironične priče s neočekivanim završetkom. (1862-1910 -47-) Objavio je oko 600 priča u 11 knjiga, mahom o životu stanovnika Njujorka.
17.septembar 1862.
američki građanski rat
Bitka na Antietamu ili bitka kod Šarpsburga - jedan od najkrvavijih dana u američkoj istoriji - strateški uspeh Unije. Nakon što je pobedio po drugi put vojsku Unije kod rečice Bul Rana, general Konfederacije Li je prešao reku Potomak u nameri da prenese borbu na tlo Severa nameravavši da osvoji Vašington te da mogućim ratnim uspehom izvrši uticaj na tada predstojeće izbore za Kongres koji bi se okrenuo protiv predsednika Unije Abrahama Linkolna. Međutim vojska Unije na čelu sa generalom Mekklilanom je dočekala napadače duž rečice Antietam kod grada Šarpsburga gde ih je potukla dozvolivši im da se povuku u Virdžiniju. Ovo napredovanje vojske Juga je bilo najopasnije za Vašington tokom čitavog građanskog rata. General Mekklilan je dobio mnoge kritike zato što je dopustio vojsci Juga da se nesmetano povuče s obzirom da je bitka koja se odvijala tokom jednog dana bila jedna od najkrvavijih tokom čitavog građanskog rata. Unija je izgubila 12. 410 a Konfederacija 13.724 vojnika. Predsednik Linkoln je sa čela vojnih snaga Severa smenio generala Meklilana generalom Brnsajdom. Ova bitka je po mnogim analitičarima doprinela da Britanija ipak ne prizna Konfederaciju i da se zajedno sa Francuskom ne umeša u Američki građanski rat na strani Konfederacije pogotovo nakon objavljivanja Proklamacije o oslobađanju robova pet dana kasnije.
američki građanski rat
Eksplozija u Pitsburškom unionističkom Alegeni Arsenalu rezultirala je najvećom civilnom katastrofom tokom rata, u kojoj je poginulo 78 radnika - uglavnom mladih žena.
19.septembar 1862.
22.septembar 1862.
američki građanski rat
Predsednik Unije Abraham Linkoln objavio Proklamaciju o oslobađanju robova. Tokom rata Linkoln je zastupao stanovište po kojem je potrebno sačuvati Uniju tako što se neće boriti ni za očuvanje ni za ukidanje ropstva. Ukoliko bi se od početka rata zalagao za ukidanje ropstva neke države poput Misurija, Kentakija pa i Merilenda bi se pridružili secesionistima. Nakon pobede kod Šarpsburga i uopšte kako je rat odmicao opasnost od secesije pomenutih država više nije postojala ali je postojala potreba da se simpatije svetskog javnog mnjenja za borbu Unije pridobiju tako što će se ona jasno izjasniti da se bori protiv ropstva. Ovom proklamacijom Linkoln poziva secesionističke države da polože oružije i vrate se pod okrilje Unije do kraja 1862. godine. U protivnom njihovi robovi će biti proglašeni slobodnim ljudima od 1. januara 1863. godine. Secesionističke države nisu marile mnogo za ovu proklamaciju, borbe su se nastavile. Pridruživanje Britanije i Francuske Konfederaciji je postalo nakon proklamacije izlišno jer ne bi dobilo podršku njihovog javnog mnjenja koje je svakako bilo protiv ropstva.
Oto fon Bizmark imenovan za predsednika vlade kraljevine Pruske u 47 godini života. Nakon što je stvorio bogatu diplomatsku karijeru radivši kao pruski poslanik najpre u Rusiji u Petrogradu a potom i u Parizu u Francuskoj, Bizmark dobija odrešene ruke kada je u pitanju spoljna politika Pruske. Njegovi mudri diplomatski potezi će na kraju dovesti do ujedinjenja Nemačke sa Pruskom na čelu, nemačkim Pijemontom. U svom obraćanju pruskom parlamentu Landtagu poslednjeg dana meseca Septembra izjavio je : "Velika savremena pitanja se neće rešiti govorima i većinskim odlukama... već železom i krvlju".
26.septembar 1862.
Johan II, princ Lihtenštajna, potpisao Ustav Lihtenštajna. Njime su uspostavljene građanske slobode u zemlji i prvi put je formiran Landtag Lihtenštajna. Zamenjen je modernim Ustavom Lihtenštajna 1921. godine.
27.septembar 1862.
Rođen južnoafrički general i državnik Luis Bota, jedan od vođa Bura u ratu protiv Engleza od 1899. do 1902. i prvi predsednik vlade Južnoafričke unije od 1910. do 1919. (1862-1919 -56-) Bio je predsednik vlade Transvala od 1907. do 1910. Nakon britanske pobede u Burskim ratovima, burske republike Transval i Oranje i britanske kolonije Kepland i Natal zajedno su obrazovale britanski dominion Južnoafričku Uniju 1910. godine. Kao burski ratni veteran tokom Drugog burskog rata, Bota se na kraju borio da Južna Afrika postane britanski dominion.
Oktobar 1862
05.oktobar 1862.
Buenosaireski liberal Bartolome Mitre izabran za predsednika Argentine (do 1868), čime je okončan perod nejedinstva nacije.
08.oktobar 1862.
09.oktobar 1862.
Transvalski građanski rat izbija nakon što je Stefanus Šoman neustavno smenio vršioca dužnosti predsednika Izvršnog veća Južnoafričke Republike.
11.oktobar 1862.
19.oktobar 1862.
Rođen francuski hemičar i industrijalac Ogist Limijer, koji je s bratom Lujem napravio prvu filmsku kameru i osnovao u Lionu fabriku za izradu fotografskog materijala. (Rođen: Bezanson/Francusko carstvo/Francuska 19.oktobar 1862. - Umro: Lion/Francuska 10.april 1954.) Ogist i Luj bili su hemičari, industrijalci, pronalazači i autori prvog filma u istoriji. Braća Limijer rođena su u porodici Šarla-Antoana Limijera i Žane Žozefin Kostil Limijer, koji su se venčali 1861. i preselili u Bezanson, gde su osnovali mali fotografski portretni studio gde su Ogist i Luj Rođeni. Preselili su se u Lion 1870. godine, gde su rođeni sin Eduar i tri ćerke. Ogist i Luj su pohađali La Martinier, najveću tehničku školu u Lionu. Njihov otac Šarl-Antoan osnovao je malu fabriku za proizvodnju fotografskih ploča. Radili su na unapređivanju kinematoskopa Tomas Alva Edisona. Godine 1895, patentirali su svoju verziju prve filmske kamere i projektora, kinematograf. Izumeli su postupak snimanja u prirodnim bojama i održali prvu filmsku predstavu na svetu. Njihov filmovi Ulazak voza u stanicu i Izlazak radnika iz fabrike (La sortie des usines Lumiere), koje su zvanično prikazali publici u Parizu 28. decembra 1895. smatraju se prvim u istoriji filma. Godine 1896. braća su, predvođena Lujem, napravila više od 40 filmova snimajući svakodnevni život u Francuskoj. Pravili su prve filmske žurnale, šaljući snimateljske ekipe širom sveta da snime nov materijal i prikažu njihove filmove. Limijerovi su krenuli na turneju sa kinematografom 1896. godine, posećujući gradove uključujući Brisel, Bombaj, London, Montreal, Njujork i Buenos Ajres. Pored svih filmova koje je Luj režirao on je producirao oko 2000 filmova. Braća Limijer su zaslužni i za neke od osnovnih izuma u kolor fotografiji. Postavili su teoriju u kojoj su koloidima pripisali glavnu ulogu u mnogim životnim procesima.
1862-1954
91
23.oktobar 1862.
_svg.png){kind=small}
Novembar 1862
04.novembar 1862.
Ričard Džordan Gatling dobio patent za prvi mitraljez. Gatlingov sistem je mitraljez ili laki top sa izuzetno velikom brzinom gađanja, zasnovan na konstrukciji sa više cevi. Pronalazač Ričard Gatling (Richard J. Gatling) patentirao je višecevnu automatsku pušku/mitraljez, koja je pokretana ručicom. Ograničeno je korišćena u Američkom građanskom ratu zbog velike težine i nemanja obarača. U drugoj polovini XIX veka Gatlingov sistem korišćen je i kao mitraljez i kao top, posebno u mornarici, ali je ubrzo pao u zaborav pošto su i jednocevna oruđa počela da postižu znatne brzine. Rehabilitacija ideje dogodila se posle Drugog svetskog rata, kada se pojavila potreba za izuzetno brzom paljbom kako kod aviona, tako i kod brodova radi zaštite od raketa more-more.
05.novembar 1862.
06.novembar 1862.
Uspostavljena direktna telegrafska linija između Njujorka i San Franciska.
14.novembar 1862.
američki građanski rat
Predsednik Abraham Linkoln odobrava plan generala Ambrouza Bernsajda za zauzimanje glavnog grada Konfederacije, Ričmonda, u Virdžiniji. Ovaj plan dovodi do katastrofalnog poraza Unije u bici kod Frederiksburga 13. decembra.
Rođena srpska glumica češko-nemačkog porekla Augusta Vela Nigrinova, prvakinja Narodnog pozorišta u Beogradu. (Rođena: Ljubljana/Austrijsko carstvo/Slovenija 14.novembar 1862. - Umrla: Beograd/Kraljevina Srbija/Srbija 31.decembar 1908.) Bila je idol pozorišne publike krajem XIX veka, koju je oduševljavala unutrašnjom snagom, dostojanstvenom pojavom i snažnim, sugestivnim glasom. Ostvarila je niz velikih kreacija, poput uloga Julije, Ofelije, Nore, Marije Stjuart, Mona Vane, Debore. Vela Nigrinova bila je po ocu Čehinja, po majci Nemica. Otac Avgust je bio službenik na železnici. Porodica Nigrinov imala je četiri ćerke i sve četiri sestre postale su pozorišne glumice i pevačice. Nela Nigrinova pojavila se na pozorišnoj sceni 1876. u ljubljanskom "Dramatičnom društvu". Na poziv Davorina Jenka, 1882.godine, prešla je u Beograd gde je, u Narodnom pozorištu, ostvarila blistavu karijeru. Prema kazivanjima savremenika, Vela je u početku imala niz problema, jer je teško učila srpski jezik. Živela je sa Davorinom Jenkom, koji je od nje bio stariji dvadeset sedam godina. Ipak, brzo se i u potpunosti uklopila u tadašnju beogradsku sredinu i prihvatila njen duh i mentalitet, postavši jedna od najviđenijih gošći u Skadarliji. U ovoj čuvenoj beogradskoj četvrti Vela se družila sa tadašnjim čuvenim boemima. Njena pojava u predstavi "Debora" bila je pravi umetnički događaj. Od tada se umetnički brzo razvijala i uspešno ulazila u teški dramski repertoar tumačeći likove romantičnih ili tragičnih heroina. U dvadesetpetogodišnjoj karijeri, Nigrinova je odigrala oko 400 uloga. U istoriji srpske glume, ostala su zapamćena njena izvođenja Julije ("Romeo i Julija"), Ofelije ("Kralj Lir"), Margaret Gotje ("Dama s kamelijama"), Eboli ("Don Karlos"), Esmeralde ("Zvonar Bogorodičine crkve"), Safo, Marije Stjuart. Izraziti glumački dar, uzdržana mimika, scenska lepota, njen duboki alt i, za ono vreme, izuzetno studiozna obrada uloga, omogućili su joj veliki uspeh kod kritičara i publike, koja ju je nazivala našom Eleonorom Duze. Često je gostovala u pozorištima Novog Sada, Zagreba, Ljubljane, Praga, Sofije. Kada joj je ponuđen angažman u češkom Narodnom pozorištu, Nigrinova ga je odbila izjavivši da joj je Srbija "najdraža otadžbina". Zavolela je srpsku sredinu i saživela se sa duhom i mentalitetom Beograda.
1862-1908
46
15.novembar 1862.
Rođen nemački pisac Gerhart Hauptman, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1912. (1862-1946 -83-) Njegova lirika ima idealističku notu, a u dramama preovlađuje socijalna problematika najčešće na temu života malih ljudi njegove rodne Šlezije. Napisao je mnoštvo drama, eseja, aforizama, novela, putopisnih i autobiografskih knjiga. Dela: "Tkači", "Pred zoru", "Luda u Hristu Emanuel Kvint", "Dabrovo krzno", "Ifigenija u Delfima", "Zimska balada", "Crveni petao", "Agamemnonova smrt", "Elektra", ", "Prevoznik Henšel", "Usamljeni ljudi", "Svečanost mira", "Kolega Krampton", "Potopljeno zvono", "A Pipa igra", "Roza Bernd", "Pacovi", "Čuvar pruge Til".
28.novembar 1862.
američki građanski rat
Fudbalski klub Nots Kaunti osnovan u Notingemu, u Engleskoj, što ga čini (do 21. veka) najstarijim profesionalnim fudbalskim timom na svetu.
Decembar 1862
02.decembar 1862.
12.decembar 1862.
13.decembar 1862.
američki građanski rat
Bitka kod Frederiksburga u Virdžiniji. Novoimenovani komandant vojnih snaga Severa Brnsajd je krenuo sa 120 000 vojnika u novi pohod na prestonicu konfederacije Ričmond u Virdžiniji. General konfederacije Li je nakon poraza kod Šarpsburga sakupio vojsku brojnosti od oko 78 000 vojnika učvrstivši svoj položaj na litici, uzvišenju na obali reke Rapahanok nedaleko od grada Frideriksburga. General Brnsajd je tokom dva dana neuspešno izveo šest napada na snage generala Lija neuspevši da probije linije odbrane Juga. Bio je primoran da se 15. decembra vrati nazad. U ovoj bitci vojska Unije je izgubila oko 12 500 ljudi, Konfederacija oko 5 000. Samo nedelju dana nakon ovog poraza general Brnsajd je smenjen generalom Hukerom na mestu zapovednika vojske Severa.
17.decembar 1862.
26-29.decembar 1862.
30.decembar 1862.
američki građanski rat
Unionistička oklopnjača USS Monitor potonula u oluji kod Rta Hateras na Atlantiku u Severnoj Karolini.
31.decembar 1862.
američki građanski rat
Predsednik Linkoln potpisao akt kojim se Zapadna Virdžinija prima u Uniju - Virdžinija podeljena na dve države.
decembar 1862.
Peruanski osvajači robova se iskrcavaju na Uskršnje ostrvo, započinjući deceniju uništavanja društva i stanovništva na ostrvu.
1862
U Zagrebu osnovana kompanija danas poznata kao Badel 1862. - preduzeće za proizvodnju vina i jakih alkoholnih pića sa sedištem u Zagrebu. Badel je trenutno najveći proizvođač jakih alkoholnih pića u Hrvatskoj, s izvozom u 26 zemalja. Potiče od preduzeća osnovanog 1862. godine, a u svom sadašnjem obliku je nastalo nakon drugog svetskog rata kada su jugoslovenske komunističke vlasti nacionalizovale dotadašnja preduzeća Pokorny, Patria i Arko, kao i preduzeća Marijan Badel i Badel-Vinoprodukt.